အရိုးပြေရာဂါ အားကစားႏွင့္ ကာကြယ္ပါ

သင္ အိုမင္းေသာအခါ အရိုးပြေရာဂါ၏ ညႇဥ္းဆဲမႈကို ခံစားခ်င္ပါသလား။ ေအာက္ပါဆယ္ခ်က္ကို ေသခ်ာစဥ္းစားသင့္သည္။ လက္ေတြ႔ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ျပီး သင့္ဘ၀တြင္ က်င့္သံုးသင့္သည္။

၁။ ေသြးတိုးေရာဂါႏွင့္ တြဲေနသည္။
အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ေသြးတိုးေရာဂါရွင္မ်ား၏ ဆီးမွ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ စြန္႔ထုတ္မႈ မ်ားလာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လန္ဒန္ေဆးတကၠသိုလ္ႏွင့္ ပိစ္ဘတ္တကၠသိုလ္မွ သုေတသီမ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီး ၄၀၀၀-၏ အရိုးသိပ္သည္းဆႏွင့္ သူတို႔၏ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို တိုင္းတာမွတ္တမ္းျပဳ၍ သုေတသနျပဳခဲ့သည္။

ေသြးဖိအားမ်ားလွ်င္ အရိုးသိပ္သည္းဆ ေလွ်ာ့က်ႏႈန္း ပိုျမန္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ အရိုးပြေရာဂါျဖစ္ႏိုင္မႈ ပိုျမင့္ေလ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သုေတသီမ်ား၏ သတိေပးခ်က္မွာ ေသြးတိုးေရာဂါရွင္မ်ား ဂရုတစိုက္ ကာကြယ္ သတိထားရမည့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ားသည္ ေလျဖတ္ျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါအျပင္ အရိုးပြေရာဂါလည္း ပါ၀င္သည္။ သုေတသန အခ်က္အလက္အရ ဆားစားသံုးမႈ ပမာဏသည္ ကိုယ္တြင္းမွ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ စြန္႔ထုတ္မႈပမာဏကို ဆံုးျဖတ္ေပးသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းတခု ျဖစ္သည္။

တေန႔တာ ဆားေလွ်ာ့စားျခင္းျဖင့္ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ ၉၀၀-မီလီဂရမ္ ျဖည့္တင္းေပးသည္ႏွင့္ တူသည္ဟု ဆိုသည္။

၂။ နာတာရွည္ ရင္က်ပ္ေရာဂါ-
ဤေ၀ဒနာရွင္မ်ား၏ ခါးပိုင္းေက်ာရိုးဆစ္၊ ေပါင္ရိုးတို႔၏ သိပ္သည္းဆသည္ သက္တူရြယ္တူ က်န္းမာသူထက္ သိသာစြာ ေလ်ာ့နည္းသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ဤအပိုင္းမ်ားသည္ အရိုးက်ိဳး ျဖစ္ေပၚမႈႏႈန္း ပိုမ်ားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရိုးမပြေစလိုလွ်င္ ရင္က်ပ္ေရာဂါကို ကုသရမည္။ ေအာက္စီဂ်င္ဓာတ္ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈကို ပေပ်ာက္ေစရမည္။ ထို႔ျပင္ သိပၸံနည္းက် ဗီတာမင္ဒီႏွင့္ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ကို ျဖည့္စြက္ေပးရမည္။ အားကစားေလ့က်င့္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ရမည္။ အရိုးပြေရာဂါရွိေသာ ရင္က်ပ္ေရာဂါရွင္သည္ ဆရာ၀န္၏ ညႊန္ၾကားမႈျဖင့္ ကုသျခင္း ျပဳသင့္သည္။

၃။ ကာမဂုဏ္ရည္ ေလ်ာ့ဆင္း အရိုးလည္းပြျခင္း-
အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္ မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ကာမဂုဏ္ရည္ ေလ်ာ့ဆင္းသည္ျဖစ္ေစ၊ အရိုးပြျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ဖို-ေဟာ္မုန္းဓာတ္ ခ်ိဳ႔တဲ့လွ်င္ အရိုးတည္ေဆာက္မႈကို ဖ်က္ဆီးေသာ အင္အားကို ႀကီးထြားေစသည္။ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ ေလွ်ာ့ခ်ေစႏိုင္ေသာ ျဖစ္စဥ္မ်ား အားေကာင္းလာသည္။ သို႔ႏွင့္ ကယ္စီယမ္ စုပ္ယူမႈ ေလ်ာ့နည္းျပီး စြန္႔ထုတ္မႈမ်ားလာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေၾကာင္းရင္းကို ရွာေဖြစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ ကုသမႈသည္ အေရးႀကီးသည္။

၄။ အစားအေသာက္ ေလွ်ာ့လွ်င္လည္း-ကယ္စီယမ္ မေလွ်ာ့ပါနဲ႔-
ရိုးရွင္းပါသည္။ ကယ္စီယမ္ပါေသာ အစားအေသာက္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့မိလွ်င္၊ အရိုးမ်ား ပြလာႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္အစားအေသာက္ ေလွ်ာ့လွ်င္ ကယ္စီယမ္ ေပါၾကြယ္၀ေသာ ပဲမ်ိဳးစံု၊ ႏို႔ႏွင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား ေလွ်ာ့၍မျဖစ္ေပ။ လိုအပ္လွ်င္ ကယ္စီယမ္ေဆးျပားမ်ား ကူရမည္။

၅။ သတၳဳဓာတ္ ညီေနာင္ ငါးေဖာ္-
အာဟာရဓာတ္ဆိုင္ရာ ပညာရပ္တြင္ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ကို သတၳဳဓာတ္ ငါးညီေနာင္၏ အကိုႀကီးဟု ဆိုၾကသည္။ ညီေနာင္မ်ားမွာ-
(က) ေၾကး (Couper)
သုေတသီမ်ားသည္ ၾကြက္ျဖဴအေကာင္ ၄၀-ကို အုပ္စု ၂-စု ခြဲ၍ သုေတသနျပဳခဲ့သည္။
ပထမအုပ္စုကို ေန႔စဥ္ စံခ်ိန္မီ ေၾကးဓာတ္ ၄၅-မီလီဂရမ္မွ်သာ ပါ၀င္ေသာ အစာကို ေကၽြးသည္။
ဒုတိယအုပ္စုကိုမူ ေၾကးဓာတ္ ၁၅-မီလီဂရမ္မွ်သာ ပါ၀င္ေသာ အစာကို ေကၽြးသည္။
စမ္းသပ္ကာလျပီးဆံုး၍ အရိုးအဖြဲ႔အစည္းကို တိုင္းတာေလ့လာေသာအခါ ပ-အုပ္စု၏ အရိုးသည္ သန္စြမ္းၾကံ႔ခိုင္သည္။ ဒု-အုပ္စု၏ အရိုးမွာ ပြသည္။ ေက်ာရိုးျပြန္ က်ဥ္းေျမာင္းလာသည္။ ေပါင္ရိုးမ်ား ေပ်ာ္လာသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ေၾကးဓာတ္ေပါၾကြယ္၀ေသာ အစာမ်ားမွာ အခြံမာသီးမ်ား၊ ပင္လယ္စာမ်ား၊ အသည္းမ်ားႏွင့္ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ျဖစ္ၾကသည္။

(ခ) သြပ္ (Zine)
သိပၸံပညာရွင္မ်ားသည္ သြပ္ဓာတ္ခ်ိဳ႔တဲ့သူမ်ား၏ အရိုးဆဲလ္ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲျဖစ္စဥ္ ေႏွးေကြးလာသည္။ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ ေျပာင္းလဲျဖစ္စဥ္ မူမမွန္ေသာ အရိုးပြလာသည္ကို ေတြ႔ရွိထားသည္။ သြပ္ဓာတ္ျဖည့္စြက္ေပးေသာအခါ အရိုးဆ္လ္မ်ား ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္လာသည္ကို ေတြ႔လာသည္။ သြပ္ဓာတ္ေပါၾကြယ္၀ေသာ အစာမ်ားမွာ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းသား၊ အသည္းႏွင့္ ကႏုကမာတို႔ ျဖစ္သည္။

(ဂ) မန္ဂနိ (Manganese)
လူသိနည္းသည္။ အရိုးေပ်ာ့ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ အေရးႀကီးေသာ ျဖည့္ဘက္ဓာတ္ျဖစ္သည္။ ခ်ိဳ႔တဲ့လွ်င္ အရိုးေပ်ာ္ ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသည္။ အရိုးဖ်က္ဆီးဆဲလ္မ်ား သြက္လက္ေစမည္။ ထိုမွတဆင့္ အရိုးပြေစႏိုင္သည္။

ဇီ၀ကမၼ ရႈေထာင္မွၾကည့္လွ်င္ လူႀကီးတဦး တရက္လွ်င္ ၃.၈ မီလီဂရမ္ မန္ဂနိဓာတ္ လိုအပ္သည္။ ဂ်ံဳ၊ ဖြဲ၊ လက္ဖက္၊ ဟင္းႏုနယ္တို႔သည္ မန္ဂနိ ပါ၀င္မႈ ျမင့္မားေသာ္လည္း ခႏၶာကိုယ္မွ လက္ခံစုပ္ယူႏႈန္း ေႏွးသည္။
ငါး၊ ပုစြန္၊ ကႏုကမာ၊ အသည္း စသည္တို႔တြင္ ပါ၀င္မႈနည္းေသာ္လည္း စုပ္ယူမႈႏႈန္း ျမန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မန္ဂနိ ရယူရန္ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းမွာ စားဖြယ္မ်ိဳးစံု၊ အႏုအၾကမ္း၊ တြဲဖက္ စားသံုးျခင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။

(ဃ) ဗိုရြန္ (Boron)
သုေတသီမ်ား ဗုိရြန္အေၾကာင္းသိသည္မွာ မၾကာေသးေပ။ ဗိုရြန္ခ်ိဳ႔တဲ့မႈေၾကာင့္ ေသြးရည္တြင္ ပါ၀င္ရမည့္ အစြမ္းရွိေသာ ကယ္စီယမ္ဓာတ္၊ မ-ေဟာ္မုန္းဓာတ္ႏွင့္ အျခား အရိုးဆဲလ္ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲစဥ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ အရာအားလံုးကို ေလ်ာ့နည္းသြားေစႏိုင္သည္။ အေမရိကန္ႏို္င္ငံ ကယ္လီဖိုးနီးယား တကၠသိူလ္မွ သုေတသီမ်ားသည္ ေသြးဆံုးျပီး အမ်ိဳးသမီးတစုကို ဗိုရြန္ဓာတ္ ျဖည့္စြက္ေပးျပီးေနာက္ တို္င္းတာခ်က္အရ အရိုးတြင္း ကယ္စီယမ္ဓာတ္ ဆံုးရႈံးမႈ သိသာစြာ ပေပ်ာက္သည့္အျပင္ မ-ေဟာ္မုန္းဓာတ္လည္း ၂-ဆ ျဖစ္လာသည္။ သစ္ေတာ္သီး၊ စပ်စ္သီး၊ မက္မြန္သီး၊ ေျမပဲ၊ ပဲပုပ္ႏွင့္ အစိမ္းေရာင္ ဟင္းရြက္မ်ားသည္ ဗိုရြန္ဓာတ္ ေပါၾကြယ္၀သည္။

၆။ ေဆာင္းရာသီတြင္ အရိုးပြတတ္သည္။
အသက္ႀကီးပိုင္း အရိုးက်ိဳးမႈမ်ားသည္ ေဆာင္းရာသီတြင္ အျခားရာသီထက္ ၂၀% ခန္႔ ပို၍ ျဖစ္တတ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ အရိုးဆဲလ္ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ေဟာ္မုန္း ၂၅-ဟိုက္ဒရိုဆီ-ဗီတာမင္ဒီသည္ ေနေရာင္နည္းေသာ ေဆာင္းရာသီတြင္ ေလ်ာ့နည္းတတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဤေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ ကယ္စီယမ္ဓာတ္ စုပ္ယူလက္ခံျပီး အရိုးက်စ္လစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သုေတသီမ်ားသည္ အသက္ႀကီးသူမ်ားကို ေဆာင္းရာသီတြင္ ကယ္စီယမ္ေပါၾကြယ္၀ေသာ အစားအစာမ်ား ပိုစားရန္၊ ဗီတာမင္ ေဆးျပားစားရန္ႏွင့္ ေနေရာင္ရေသာေနရာတြင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားရန္ တိုက္တြန္းသည္။

၇။ ၾကြက္သားသန္စြမ္း ေလ့က်င့္ခန္း-
သမရိုးက် အရိုးပြေရာဂါ ကာကြယ္ကုသနည္းသည္ ကယ္စီယမ္ဓာတ္၊ ဗီတာမင္ ဒီႏွင့္ မ-ေဟာ္မုန္း စသည္တို႔ ျပည့္စြက္ေပးျခင္းနည္းျဖင့္ မကၠင္းနစ္ကယ္မဟုတ္ေသာ အေၾကာင္းရင္းကို ကုသသည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ အရိုးအထူးကုပါရဂူ ပါေမာကၡ ဖေလာ့သည္ သီအိုရီသစ္၊ နည္းသစ္ကို တင္ျပပါသည္။ မကၠင္းနစ္ကယ္ မဟုတ္ေသာ အေၾကာင္းရင္းသည္ အရိုးသန္စြမ္းမႈ၏ ၃%-၁၀% ကိုသာ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ မကၠင္းနစ္ကယ္အေၾကာင္းရင္းသည္ အရိုးသန္စြမ္းမႈ၏ ၄၀%ကို လႊမ္းမိုးေနသည္။ အာရံုေၾကာ အဖြဲ႔အစည္း၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိေသာ ၾကြက္သားမ်ား၏ ခြန္အားရွိမႈ၊ အသားအရည္အေသြး ေကာင္းမႈ၊ ၀န္ခံႏိုင္မႈႏွင့္ တင္းအားရွိမႈတို႔သည္ မကၠင္းနစ္ကယ္ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္။ တနည္းေျပာရလွ်င္ အေလးအပင္ ထမ္းေဆာင္လ်က္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားျခင္းသည္ ပို၍ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းသည္။ နာတာရွည္ေရာဂါေၾကာင့္ အိပ္ရာတြင္ လွဲေနရေသာ အဘိုးအိုပင္လွ်င္ ခႏၶာကိုယ္ အရိုးအဖြဲ႔အစည္းအား ခႏၶာကိုယ္၏၀န္ကို ထမ္းေစလ်က္ တေန႔လွ်င္ တနာရီခန္႔ အိပ္ရာမွ ခြာ၍ လႈပ္ရွားေစျခင္းျဖင့္ အရိုးပြျခင္းေရာဂါကို ေနာက္က်ေစႏိုင္သည္။

၈။ အဆစ္အျမစ္ေရာင္နာႏွင့္ မမွားေစရ-
အရိုးအဆစ္ ေရာင္ရမ္းကိုက္ခဲနာက်င္ျခင္းကို အရိုးပြေရာဂါဟု ထင္မွတ္မွားတတ္သည္။ အမွန္မူ အရိုးပြေရာဂါသည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္ တိတ္တဆိတ္ ကပ္ေရာက္ျဖစ္ထြန္းျခင္းသည္ ျဖစ္သည္။ ေရာဂါကို ေဆာလ်င္စြာ သိရွိႏို္င္ေသာ တခုတည္းေသာ နည္းလမ္းမွာ အရိုးသိပ္သည္းဆ တိုင္းတာျခင္းနည္းလမ္းပင္ ျဖစ္သည္။

၉။ ဗီတာမင္ ေက-
ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံ လီအာတကၠသိုလ္မွ ပါရဂူ၏ တင္ျပခ်က္အရ ဗီတာမင္ ေက-သည္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ ေသြးခဲေျပာင္းလဲမႈတြင္ အေရးႀကီးေသာ ဓာတ္တမ်ိဳး ျဖစ္ရံုသာမက အရိုးမွ ကယ္စီယမ္ဓာတ္မ်ား စြန္႔ထြက္မသြားရန္ ကာကြယ္ေပးေသာ ဓာတ္လည္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ အရိုးတြင္ ကယ္စီယမ္ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ေသာ ပရိုတင္းဓာတ္ ၂-မ်ိဳးရွိသည္။ ပရိုတင္း တမ်ိဳးတြင္ ဗီတာမင္ ေကသည္ အဓိက အစြမ္းရွိေသာ အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗီတာမင္ ေက-ခ်ိဳ႔တဲ့လွ်င္ ဤပရိုတင္းမွ ကယ္စီယမ္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းမႈသည္ မျဖစ္ေျမာက္ႏို္င္ဘဲ ခႏၶာကို္ယ္မွ ကယ္စီယမ္ဓာတ္မ်ား ဆံုးရႈံးသြားႏိုင္သည္။ ကုသမႈဆိုင္ရာ ေတြ႔ရွိခ်က္တရပ္မွာ အရိုးကယ္စီယမ္ဓာတ္ ဆံုးရႈံးေနေသာ လူနားကို ဗီတာမင္ ေက- ျဖည့္စြက္ေပးေသာအခါ ၃၀% သက္သာလာ သည္။ ဗီတာမင္ေက-ေပါၾကြယ္၀ေသာ အစာမ်ားမွာ စပ်စ္၊ ဟင္းႏုနယ္၊ မုန္ညင္းျဖဴ အသီးမ်ိဳးစံု၊ ပဲရိုင္းညိဳေခၚ အယ္လ္ဖာဖာပင္ (Alfafa) ႏွင့္ ပဲက်ပ္ပ်ဥ္ (Soya Bean) တို႔ျဖစ္သည္။

၁၀။ ေလျဖတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ပါ-
အရိုးပြေရာဂါရွိသူမ်ားသည္ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ားကဲ့သို႔ ေလျဖတ္ျခင္းကို အေလးထား ကာကြယ္ရမည္။ အေမရိကန္ သိပၸံပညာရွင္မ်ားသည္ အသက္ႀကီး အမ်ိဳးသမီး ၄၀၀၀-ကို သုေတသနျပဳခဲ့သည္။ ဦးစြာ သူတို႔၏ အရိုးသိပ္သည္းဆကို တိုင္းတာမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ထို႔ေနာက္ ၂-ႏွစ္ဆက္တိုက္ ေလ့လာမွတ္တမ္းမ်ား ျပဳခဲ့သည္။ ရလဒ္မွာ ၈၃-ဦးသည္ ေလျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေလ့လာခ်က္အရ သိရသည္မွာ အရိုးသိပ္သည္းဆ နည္းသူတို႔သည္ ေလျဖတ္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားေလ ျဖစ္သည္။ တိုက္ဆိုင္သည္မွာ အရိုးပြေရာဂါႏွင့္ ေလျဖတ္ျခင္းတြင္ တူညီေသာ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္၍ မ-ေဟာ္မုန္းဓာတ္ အဆင့္နိမ့္က်သြားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ မ-ေဟာ္မုန္း အဆင့္နိမ့္က်ျခင္းသည္ အရိုးသိပ္သည္းဆကို ေလ်ာ့နည္းေစႏိုင္သကဲ့သို႔ ေသြးဥမႊားမ်ားကို စုခဲေစကာ ေသြးေၾကာမ်ားတြင္ ေသြးခဲဖတ္မ်ား ျဖစ္တည္ေစျပီး ေလျဖတ္ျခင္းကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။
Ref: တရုတ္ဘာသာ Life & Health 2001.1 စာေစာင္မွ

ပါေမာကၡ ေဒၚခင္ျဖဴ (ျမင္းျခံ)
(ျမတ္မဂၤလာ ၂၀၁၀-ခု ဇြန္လ)