Coffee and Your Health ေကာ္ဖီ နဲ႔ က်န္းမာေရး

“ေကာ္ဖီ” ဟာ အလြန္မတန္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေသာက္သံုးၾကတဲ့ “ေသာက္စရာ” တခုပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၈၀ မွာ စိုက္ၾကတယ္။ ၂၀၀၉ တံုးက မက္ထရစ္တန္ ၈ သန္း ထုတ္လုပ္ခဲ့လို႔ ေရနံျပီးရင္ ကမာၻ႔ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဒုတိယ လိုက္တယ္။ Beverage ေသာက္သံုးစရာထဲမွာ ေပၚျပဴလာ အျဖစ္ဆံုးပါ။


စကၠန္႔တိုင္းမွာ အေမရိကန္ေတြ ေသာက္ေနတဲ့ ေကာ္ဖီ ခြက္ေပါင္း သန္း ၄၀၀ ရွိတယ္။ (ေကာ္ဖီ-ခ်ိန္း) ဆိုတဲ့ တကမာၻလံုး ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ေကာ္ဖီ-သံၾကိဳးဆက္ အၾကီးဆံုးက ၂၀၀၇ မွာေထာင္ခဲ့တဲ့ Starbucks ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ ယဥ္ေက်းမႈအရ “ေခတ္မီသူတိုင္း (စတားဘတ္ခ္) ေသာက္ၾကသည္”။ ဒီ မဟာလုပ္ငန္းၾကီးကို စေထာင္ခဲ့တာက ေက်ာင္းဆရာ ၂ ေယာက္ နဲ႔ စာေရးဆရာ ၁ ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ စာဖတ္သူမ်ား အထင္ေတာ္ မမွားၾကပါနဲ႔။ ကိုးကားစရာ ကိန္းဂဏန္းဆိုတာ သူမ်ား တိုင္းျပည္မွာသာ ရတာမို႔ပါ။ ကိုယ့္ဆီမွာ ဆန္ျပဳတ္ေသာက္သူ စာရင္းေတာင္ ေကာက္မျဖစ္ဘူး။ ေက်ာင္းဆရာေတြ နဲ႔ စာေရးဆရာေတြကိုလဲ ခ်ီးေျမွာက္ခ်င္လို႔ပါ။

နာမည္ၾကီး စာေရးဆရာ (အိုလီဗာ-ဟုမ္းစ္) ရဲ႕ Over the Teacups ထဲမွာ “အိပ္ယာထ ေသာက္ရတဲ့ ေကာ္ဖီတခြက္က ရတဲ့ လန္းဆန္း-တက္ၾကြမႈနဲ႔ ခြန္အားမ်ိဳးကို ညေနခင္း လဖက္ရည္ကေန ျပန္ထပ္လုပ္မေပးႏိုင္ဘူး” တဲ့။ အဲဒါဟာ Exhilaration factor ေခၚပါတယ္။ ျဖစ္ေစတာက Caffeine ေခၚတဲ့ 1,3,7-trimethylxanthine ပါ။ Psychotropic alkaloid ျဖစ္ပါတယ္။ လဖက္ရည္ထဲမွာလဲ (ေကဖင္း) ပါတယ္။ (ကိုးကိုး) ထဲမွာလဲ ပါတယ္။ တျခား Soft and energy drinks ေတြမွာလဲ ပါတယ္။

ထိပ္ဆံုး ေရာက္ေနတဲ့ ေကာ္ဖီရဲ႕ မူလအစ သမိုင္းလွန္ရရင္ ေအာက္ဆံုးက (အီသီယိုးပီးယား) ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ ေျပာႏိုင္တာကလဲ ပင္လယ္ဓါးျပနဲ႔ နာမယ္ရေနတဲ့ (ယီမင္) ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ေရးတာက ေဆးပညာစာဆို ႕႕႕။ လာပါမယ္။ ေကာ္ဖီ ေသာက္ပါလို႔ Prescription ေဆးညႊန္း စေပးခဲ့တာ ၁၅၈၃ တံုးက ဂ်ာမန္ ဆရာ၀န္ Leonhard Rauwolf ျဖစ္ပါတယ္။

ေသာက္တဲ့ သူေတြက ေကာ္ဖီ ၾကည့္ျပီး အေကာင္း အညံ့၊ ဆရာ၀န္ေတြက Caffeine (ေကဖင္း) ၾကည့္ျပီး၊ က်န္းမာေရး သင့္-မသင့္ ေျပာပါတယ္။ စနစ္တက် ေဖၚစပ္ ျပဳျပင္ထားတဲ့ ေကာ္ဖီက ေကာင္းတယ္ ဆိုေပမဲ့ တခါတေလ Devil’s brew အဆိပ္ရည္သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။

“ဘယ္ေလာက္ဆိုရင္ မ်ားတယ္ ေျပာမလဲ။” American Dietetic Association က တေန႔မွာ (ေကဖင္း) 200-300 mg ထက္ မပိုေစနဲ႔တဲ့။ ခ်ိန္ခြင္ မလိုတာ ေျပာရရင္ အျပင္း-အေပ်ာ့ မတူလို႔ တေန႔မွာ ေကာ္ဖီ ၂ ခြက္ကေန ၅ ခြက္၊ တနည္း ဆိုရင္ အနာ-အကိုက္ေပ်ာက္ေဆး Painkillers ၁၀ ျပား။ လူတေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူတာေတြမွာ “ေကာ္ဖီကို ဘယ္ေလာက္ အထိမခံျဖစ္သလဲ” ပါေသးတာ။

Caffeine က Stimulant စိတ္လန္းဆန္းေစတာ လူတိုင္း လက္ခံပါမယ္။ အိပ္ယာထနဲ႔ စာက်က္ေနတံုး ေသာက္သံုး ၾကတယ္။ (ေကဖင္း) သာမက Cortisone နဲ႔ Adrenaline ဆိုတဲ့ Stimulating hormones ပါေသးတာ သိလာရတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ ေသာက္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အိုလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ Dementia, Parkinson's disease, Depression ဇရာ-ေရာဂါေတြကို ေႏွးေစသတဲ့။ Blepharospasm ဆိုတဲ့ မ်က္စိ ပုတ္ခတ္ ပုတ္ခတ္ လုပ္ေနတာအတြက္ ေကာင္းတယ္။ Laxative effect ၀မ္းေျပာ့တယ္။ Mild diuretic ဆီးသြား နဲနဲမ်ားေစတယ္။ Skin cancer, breast cancer ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တာ နဲေစတယ္။ Gout ေဂါက္ လကၡဏာ သက္သာေစတယ္။ Tap water ထဲမွာပါတဲ့ Lead or Copper ဆိုတဲ့ Heavy metals ဓါတ္အေလးစားေတြကို ၇၈-၉၀% ေပ်ာ္၀င္ႏိုင္ေစတယ္။ လူငယ္ေတြလဲ ပါပါတယ္။ Post-gym muscle pain အားကစား လုပ္ျပီး ၾကြက္သားနာတာ သက္သာေစတယ္။ ၾကြက္အမေလးေတြကို (ေကဖင္း) ေပးေတာ့ ၾကြက္ထီးဆီ လာတာ ပိုမ်ားလို႔ Mood for sex ေကာင္းေစ ပါသတဲ့။

ဘယ္အရာမဆို ေဒါင့္စံုကေနၾကည့္ အေပါင္းေရာ၊ အႏုတ္ေရာ၊ ဟုတ္-မဟုတ္ပါ ေျပာႏိုင္ၾကတာ လြတ္လပ္မႈရဲ႕ သရုပ္ပါ။ အျမင္-အေတြး၊ အသိ-ပညာ မတူၾကဘူးပါ။ ယူေတာ့လဲ ၾကိဳက္တာ ယူၾကတာဘဲ။ “တမ်ိဳးထဲေပးလို႔ ေပးတာသာ ယူခ်င္တဲ့ အက်င့္ဆုိတာ ကေလးေတြပါ”။ “မၾကိဳက္ရင္ေသး မယူဘဲ၊ ၾကိဳက္တာ ရေအာင္လုပ္တဲ့သူ လူေတာ္ ျဖစ္တယ္။” ၂၀၁၀ မွာလဲ မွန္ပါတယ္။

ေကာ္ဖီ အေသာက္ မ်ားရင္ေတာ့ အအိပ္ ပ်က္ေစတယ္။ Coffee jitters ေခၚတာေပါ့။ အရိုးကို ပါးေစတယ္။ ေကာ္ဖီကို မစစ္ဘဲ ေသာက္ရင္ LDL (ကိုလက္စေထာ) မ်ားေစတယ္။ အစာအိမ္-အူလမ္းေၾကာင္း အတြင္းဖံုးလႊာကို ထိခိုက္ေစတယ္။ သြားေတြ ညိဳမယ္။ BP ေသြးဖိအား တက္ေစတယ္။ ေကာ္ဖီ နဲ႔ Paracetamol ေရာ ေသာက္တာ မေကာင္းပါ၊ အသဲကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ၂၀၀၃ တံုးက ဒိန္းမတ္မွာ ေကာ္ဖီစြဲေနသူ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ၁၈၄၇၈ ေယာက္ကို စမ္းသပ္တံုးက ကေလး အေသေမြးႏွဳန္း မ်ားတာ ေတြ႔ရတယ္။ သံဓါတ္နည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ႏွလံုး-ေသြးေၾကာေရာဂါ ျဖစ္တာလဲ မ်ားတယ္။

တန္ေဆး-လြန္ေဘး၊ မ်ားရင္ ဥပါဒ္ေပးတယ္။ မ်ားတာနဲ႔အမွ် အိပ္မရ၊ မ်က္ႏွာက နီလာ၊ ဂနာမျငိမ္-စိတ္လႈတ္ရွား၊ ဆီးသြား၊ အသားေတြတံု၊ ေတြးပံု-ေျပာပံု မတည္ေတာ့ပါ။ စိတ္ကတို အလိုမက်၊ ေဒါသထန္၊ ႏွလံုးခုံ မမွန္ ျဖစ္ျပန္အံုးမယ္။

Coffee can kill you! ေကာ္ဖီက ေသေစႏိုင္တယ္။ တျခားေဆးေတြလိုပါဘဲ။ မ်ားရင္ အဆိပ္ျဖစ္တယ္။ လူေတြကို ေကာ္ဖီ ဘယ္ေလာက္ ေပးရင္ ေသေစသလဲ စမ္းသပ္ထားတာ မရွိပါ။ (ဟစ္တလာ) ရဲ႕ ဆရာ၀န္ေတြက စမ္းဘို႔ ေမ့ခဲ့ၾကပံုရတယ္။ ၾကြက္ေတြကိုေတာ့ Caffeine 192 mg/kg ေပးရင္ 50 % ေသေစတယ္။ ဒီႏွဳန္းနဲ႔တြက္ရင္ လူေတြကို 150 to 200 mg/kg ဒါမွမဟုတ္ ေကာ္ဖီ ၈၀-၁၀၀ ခြက္တိုက္ရင္ ျမန္ျမန္ေသႏိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အစာအိမ္က ၁ လီတာဘဲ ဆန္႔ပါတယ္။

ဆရာ၀န္က ကိုယ္ခ်င္း မစာဘူး။ ေကာ္ဖီအေသအလဲ ၾကိဳက္တဲ့သူကို အေလွ်ာ့ခိုင္းေနတယ္။ Decaffeinated coffee လို႔ ေခၚတဲ့ Decaf ကို ေျပာင္းေသာက္ေပါ့။ Caffeine-free coffee နဲ႔ေတာ့ မတူဘူးေနာ္။ နာမည္ၾကီး ေကာ္ဖီေတြမွာ (ေကဖင္း) ပါတာ ယွဥ္ၾကည့္ရေအာင္။
• Percolated coffee (7 oz) = 140 mg
• Drip (7 oz) = 115-175 mg
• Espresso (1.5 to 2 oz) = 100 mg
• Brewed (7 oz) = 80-135 mg
• Instant (7 oz) = 65-100 mg
• Decaf coffee, brewed (6 oz) = 5 mg
• Decaf coffee, instant (6 oz) = 3 mg

လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ပိုင္း (ကေဖး) ဆိုတဲ့ နာမယ္နဲ႔ ဆိုင္ေတြ ဖြင့္ခဲ့ဘူးတယ္။ အိႏၵိယကလာတဲ့ စကားလို႔ အထင္မွား ႏိုင္တယ္။ Coffeehouses or Cafés ေတြေပၚခဲ့တာ ႏွစ္ ၅၀၀ ေက်ာ္ေနျပီ။ Cafés နဲ႔ Cafeteria နဲ႔ မတူပါ။ လူငယ္ေတြ ပိုသိတာက ၁၉၉၁ ၾကမွ ဆန္ဖရန္စစၥကိုမွာ စဖြင့္ခဲ့တဲ့ Internet café or Cybercafé မဟုတ္လား။ အစည္းအေ၀း၊ (ကြန္ဖရင့္) တိုင္းမွာ ေျပာေနၾကတဲ့ Coffee break ကို စသံုးခဲ့တာ ၁၉၅၂ ကပါ။ စာဖတ္သူမ်ား “ေကာ္ဖီ-ဘရိတ္” ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ