မိုးႀကိဳကာလရဲ႕ အသံတိတ္လူသတ္သမား

ေနပူေအာက္တြင္ လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေနေသာ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားမ်ား (ဓာတ္ပံု - နစ္ကီ)

ေမလ၂၃ ရက္ဟာ အပူရွိန္လူသတ္သမားရဲ႕အႏၲရာယ္သတိျပဳေရးေန႔ (A Major Killer Heat Awareness Day)ျဖစ္ပါတယ္။ အပူရွိန္ (Heat Stress) နဲ႔ အပူခ်ိန္ (Temperature)တို႔ဟာမတူကြဲျပားတဲ့ေလထုရဲ႕ အႏၲရာယ္ေဘးဆုိင္ရာ သဘာဝတရားေတြျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ မတ္လတစ္ရက္ေန႔မွစတင္ၿပီး ဧၿပီ ၁၅ ရက္အထိ ကာလဟာ ပူျပင္း ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေႏြရာသီကာလျဖစ္ပါတယ္။ဒီကာလရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ေန႔အပူခ်ိန္ေတြ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ ျမင့္တက္လာတတ္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အပူခ်ိန္ေတြျမင့္ တက္လာတဲ့အခါ လူရဲ႕ကိုယ္က ကိုယ္အပူခ်ိန္ကုိ ျပင္ပအပူခ်ိန္နဲ႔လုိက္ၿပီး ကိုက္ညႇိေပးရပါတယ္။ ဒါကို ကိုယ္ရွိတဲ့ Thermoregulatory System ရဲ႕ Therlamus ထိန္းညႇိေပးပါတယ္။ ပံုမွန္အေနနဲ႔ေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ၃၅ ဒသမ ၈ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္- ၃၇ ဒသမ ၈ ဒီဂရီစင္တီ ဂရိတ္ (၉၆ ဒသမ ၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္- ၁၀၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)ၾကားမွာ ထိန္းေပးထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့
ဒီစနစ္ကို အားကိုးၿပီး ေႏြေခါင္ေခါင္ မြန္းတည့္ခ်ိန္ေနပူႀကီးထဲမွာ အကာအကြယ္မဲ့ေနလုိ႔ကေတာ့ စနစ္တုိင္းမွာ ကန္႔သတ္ခ်က္ဆိုတာရွိေနတာေၾကာင့္ ကိုယ္မွာခံစားလာရတဲ့ အပူခ်ိန္ကို Therlamus က လုိက္မညႇိေပးႏုိင္ေတာ့တဲ့အခါ အႏၲရာယ္ရွိလာရေတာ့တာပါပဲ။

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ႕ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ (Feel Tempera-ture) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြကေတာ့

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၂၇ မွ ၃၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၈၀ မွ ၉၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္) သတိထားရန္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၃၂ မွ ၄၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၉၀ မွ ၁၀၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)အလြန္သတိထားရန္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၄၁ မွ  ၅၄ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၀၅ မွ ၁၃၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္၊

ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ ၅၄ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္အထက္ (၁၃၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္အထက္) အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္



အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္တြင္ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားအျဖစ္ heat cramps, heat exhaustion တို႔အျပင္ တစ္ခါတစ္ရံ heat stroke လည္းျဖစ္တတ္ၿပီး အလြန္အႏၲရာယ္ရွိ (Extreme Danger)အဆင့္တြင္ေတာ့ Heat Stroke အမ်ားဆံုးခံစားရတတ္ေၾကာင္း သတိေပးေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ Heat Stroke ခံစားရတဲ့သူဟာ ခံႏုိင္ရည္ကိုလုိက္ၿပီး ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္ျခင္း (အရပ္အေခၚ) စတာေတြ ျဖစ္ေပၚေစတတ္တဲ့အတြက္ အသက္ဆံုး႐ႈံးတတ္ၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ပဲ အပူရွိန္ကို အဓိကလူသတ္သမားလုိ႔ေခၚၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေႏြကာလၿပီးတဲ့ ဧၿပီလအလယ္ကစၿပီး မုတ္သံုဝင္တဲ့ေန႔အထိ ကာလဟာ မိုးႀကိဳကာလျဖစ္ပါတယ္။ မိုးႀကိဳကာလရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ေႏြလက္က်န္အပူနဲ႔ မိုးဦးအႀကိဳေရေငြ႕တို႔ အေျမာက္အျမားျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ ကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ မုိးႀကိဳကာလအတြင္း ေလထုထဲမွာ ေရေငြ႕အေျမာက္အျမားပါဝင္ေနတာကို ေန႔စဥ္ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒီအခါ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေႏြရာသီကာလမွာ လူ႔ကိုယ္က ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ဟာ ေလအပူခ်ိန္ (air temperature)သက္သက္သာျဖစ္ေပမယ့္ ေရေငြ႕ေတြပါေနတဲ့ ေလထုအတြင္းမွာေတာ့ ေလအပူခ်ိန္အျပင္ ေရေငြ႕ အပူခ်ိန္ပါ ထပ္ေဆာင္းလိုက္တဲ့အတြက္ လူရဲ႕ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ဟာ လူ႔ ကိုယ္ရဲ႕ခံႏုိင္ရည္ထက္ ေက်ာ္လြန္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီအခါမွာ မၾကာခဏဆုိသလို အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ကို ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။

ခက္တာက ေလထုအပူခ်ိန္ကို သာမိုမီတာနဲ႔ အလြယ္တကူတုိင္းတာသိရွိႏုိင္ေပမယ့္ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ကေတာ့ ေလထုအပူခ်ိန္နဲ႔ Relative Humidity ႏွစ္ရပ္ေပါင္းၿပီးမွ တြက္ခ်က္ယူမွရႏိုင္တဲ့တန္ဖိုး ျဖစ္တာေၾကာင့္ အလြယ္တကူမသိႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မသိလုိက္ရဘဲ အသက္ဆံုး႐ႈံးရတတ္တဲ့အတြက္ အသံတိတ္လူသတ္သမား (Silent Killer)လုိ႔ ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအႏၲရာယ္ဟာ အခုလိုမိုးႀကိဳကာလ (အပူခ်ိန္နဲ႔ ေရေငြ႔ပါဝင္မႈျမင့္မားေနတဲ့ကာလ)မွာ မၾကာခဏ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့အတြက္ အသက္အႏၲရာယ္ကို အၿမဲၿခိမ္းေျခာက္ေနေလ့ရိွပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလအတြင္း ရန္ကုန္(ကမၻာေအး)မွာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ခံစားရတဲ့ အပူခ်ိန္ေတြကို တြက္ၾကည့္တဲ့အခါ ဧၿပီ ၁ ရက္မွ ၂၁ ရက္အတြင္း အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ တစ္ႀကိမ္၊ ၄-၄-၂၀၁၄ ရက္စြဲနဲ႔ အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ သံုးႀကိမ္ (ဧၿပီ ၁၅၊ ၁၆၊ ၂၀ ရက္)ျဖစ္ေပၚခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္းကလည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ဧၿပီလအတြင္းက အပူခ်ိန္ ၃၈ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ စိုထုိင္းဆ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိခဲ့ရာ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ဟာ ၅၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ Extreme Danger Level ပါ။ ေမလ ၇ ရက္မွာေတာ့ အျမင့္ဆံုးေန႔အပူခ်ိန္က ၃၆ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ပဲရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုထုိင္းဆကေတာ့ ၉၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္သြားခဲ့လို႔ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္က ၆၂ ဒီဂရီစင္ တီဂရိတ္အထိ ျမင့္တက္သြားခဲ့ပါတယ္။ အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ အျမင့္ဆံုးေလာက္အထိေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ သာမန္လူေတြေတာင္ မခံႏုိင္ ေလာက္တဲ့ အပူခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရန္ကုန္မွာ အသက္ဆံုး႐ႈံးခံရမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုျဖစ္လာရတဲ့အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲရာမွ ေဖာက္ျပန္မႈေတြျဖစ္လာရလုိ႔ပါပဲ။ ဆုိလုိတာက အရင္မုတ္သံုေလေတြ ပံုမွန္ရွိေနတုန္းက အခုလိုပဲ မိုးႀကိဳကာလေရာက္လာရင္ ေရေငြ႔ပါတဲ့ေလေတြ ဝင္လာမယ္။ ေအာက္ခံေျမျပင္က အပူေပးလုိက္ေတာ့ ေလေတြဟာ အေငြ႕ေတြဆုိေတာ့ ပူရာမွ ပြ၊ ပြရာမွေပါ့လာၿပီး အထက္ကို တက္ၾကမယ္။ Convection ျဖစ္တယ္လို႔ေခၚပါတယ္။ ကမၻာ့ေျမစပ္ေလ ထုလႊာ (Troposphere)အတြင္း အထက္ကိုတက္လာေတာ့ ေလေအး ေတြဟာ အေအးဓာတ္ရမယ္။ ဒီေတာ့ အရည္ဖြဲ႕ၿပီးတိမ္ေတြျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ မိုးရြာခ်ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါဟာ မိုးႀကိဳကာလမွာေတြ႕ရတတ္တဲ့ မိုးေလဝသသံစဥ္တစ္ခုပါပဲ။ အခုေတာ့ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈေတြ ေၾကာင့္ ဒီသံစဥ္ဟာ မမွန္ေတာ့ပါဘူး။ လက္ရွိမိုးႀကိဳကာလအတြင္းမွာ တိမ္ျဖစ္လာၿပီး မိုးမရြာေတာ့တဲ့ ကိစၥေတြမ်ားမ်ားလာပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူေတြဟာ မြန္းတည့္ခ်ိန္ေနပူႀကီးထဲမွာ ေရေငြ႕နဲ႔ေရခ်ဳိးေနရသလို ေနအပူ၊ ေလအပူေတြအျပင္ ေရေငြ႕အပူပါ ထပ္ေဆာင္းလုိက္ေတာ့ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ေတြဟာ လူ႔ကိုယ္က ခံႏုိင္ရည္ကိုေက်ာ္ကုန္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါကို အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ ေရာက္တယ္ေခၚတာပါပဲ။

ေစာေစာကေျပာခဲ့သလို ဒီအပူခ်ိန္က ေလထဲေရာက္လာတဲ့ ေရေငြ႕အခ်ဳိးအဆအေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမူတည္ေနေလေတာ့ ေရေငြ႕ေတြမ်ားေလ၊ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္က ျမင့္ေလျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ရန္ကုန္မွာ ေလထုအတြင္း ေရေငြ႕ပါဝင္မႈက နည္းေနပါေသးတယ္။ လက္ရွိ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီမွာ ရန္ကုန္(ကမၻာေအး)ရဲ႕ ပ်မ္းမွ်အျမင့္ဆံုးအပူခ်ိန္ဟာ ၃၈ ဒသမ ၇၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ေလာက္ရွိေနၿပီး စိုထိုင္းဆကေတာ့ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွေနပါတယ္။ ေန႔အပူခ်ိန္က ဒီထက္မတက္ဘူးပဲထားဦး။ စိုထိုင္းဆကေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ မုတ္သံုဝင္ကာနီးေလ တိုးလာဦးမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ဒီေတာ့ လက္ရွိရွိေနတဲ့ ဧၿပီလရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ေန႔အပူခ်ိန္ကို ထပ္မတိုးဘူးပဲထား။ စိုထိုင္းဆကေတာ့ မိုးနီးေလ တုိးေလျဖစ္မွာပါပဲ။ ဒီေတာ့ ေရေငြ႕စိုထိုင္းဆကို တစ္စစနဲ႔ တိုးလုိက္တဲ့အခါ စိုထိုင္းဆ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေရာက္တာနဲ႔ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ဟာ ၅၇ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ရွိလာမွာျဖစ္ၿပီး Extreme Danger Level ကို စတင္ေရာက္ရွိလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ေန႔အပူခ်ိန္မတိုးေစကာမူ စိုထိုင္းဆ ရာခိုင္ႏႈန္းတုိးေလ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ဟာ တုိးေလျဖစ္လာမွာပါ။

မိုးႀကိဳကာလ ကမၻာေအးမွာ ဧၿပီလရဲ႕ နံနက္ ၉ နာရီခြဲမွာ ပ်မ္းမွ် စိုထိုင္းဆ ၆၃ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ပ်မ္းမွ်ေန႔အပူခ်ိန္ ၃၇ ဒသမ ၃ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ရွိေနလို႔ အဲဒီတန္ဖိုးနဲ႔တြက္တာေတာင္ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ဟာ ၅၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၁၃၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္)ရွိတာေၾကာင့္ အလြန္အႏၲရာယ္ရွိ အဆင့္ပါပဲ။ ဆုိလိုတာကေတာ့ ဧၿပီလလယ္ကစၿပီး ေမလကုန္အထိ ကာလဟာ ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ေတြဟာ အလြန္အႏၲရာယ္ရွိအဆင့္ကို ေရာက္ေနတာခ်ည္းပါပဲ။

အဲဒါျဖင့္ အရင္ကလူေတြကို Heat Stroke ျဖစ္တာ ဒီေလာက္ မမ်ားလွပါဘူး။ အခုတစ္ေလာကမွ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြ သိသိသာသာမ်ားလာတာက ဘာေၾကာင့္လဲ။ ဒါကေတာ့ ရာသီဥတုဟာ အရင္လို သံစဥ္မမွန္ေတာ့လုိ႔ပါပဲ။ ဘာျဖစ္သြားသလဲဆုိေတာ့ အရင္တုန္းက တိမ္ေတြျဖစ္ၿပီးရင္ မိုးကမွန္မွန္ရြာတယ္။ အပူခ်ိန္က ဒီေလာက္မျမင့္ဘူး။ အခု ေနာက္ပိုင္း အထူးသျဖင့္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေန႔အပူခ်ိန္ေတြ တုိးလာၿပီး တိမ္ေတြရွိေပမယ့္ မိုးကမရြာဘူး။ ဒီေတာ့ ေန႔အပူခ်ိန္ေတြ တုိးလာတာကလည္း ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ကို တုိးလာေစတယ္။ တိမ္ေတြ အံု႔ေနေတာ့လည္း ေလထဲမွာေရေငြ႕ေတြမ်ားေနၿပီး ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ကို တုိးေစတယ္။ မိုးမရြာေတာ့ အေအးဓာတ္ကမရေတာ့ျပန္တာေၾကာင့္ တက္ေနတဲ့အပူခ်ိန္ေတြဟာ ျပန္မဆင္းေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ မိုးႀကိဳကာလဆုိရင္ အခုေနာက္ပိုင္း ခံစားရတဲ့အပူခ်ိန္ေတြဟာ လြန္ကဲအဆင့္ကို ေရာက္ေနတာမ်ားလာပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးႏိုင္တဲ့အထိ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္တဲ့ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေမလ ၂၃ ရက္ကို အပူရွိန္လူသတ္သမားရဲ႕ အႏၲရာယ္ သတိျပဳေရးေန႔လို႔ သတ္မွတ္ထားေၾကာင္းပါဗ်ာ။

(ကိုယ္ရဲ႕အပူထိန္းစနစ္အေၾကာင္း ရွင္းျပေပးတဲ့ ငယ္သူငယ္ခ်င္း ေဒါက္တာစိန္လွေအာင္ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။)

Author: ေမာင္ထြန္းလြင္ (မိုးေလ၀သ)

7Day Daily