ေသြးကင္ဆာအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား


Leukaemias ( လူကီးမီးယား) ကို ေသြးကင္ဆာအၿဖစ္ လူသိမ်ားၾကပါတယ္ ။ လူကီးမီးယားဆိုတာ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ ဆီေတြ ကို ထုတ္လုပ္တဲ့ Haematopoietic stem cell ဌာနမွာ ၿဖစ္ပြားတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ တစ္မ်ိဳး (Malignant disorder ) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ လူကီးမီးယား ၿဖစ္ၿပီဆိုရင္ Bone Marrow လို႔ေခၚတဲ့ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီထဲမွာ (သို႔မဟုတ္) Peripheral Blood ထဲမွာ ေသြးၿဖဴဥဆဲလ္ အေရအတြက္ေတြၿမင့္တက္လာပါတယ္ ။ လူကီးမီးယား ၿဖစ္ပြားတဲ့ၿဖစ္ စဥ္ဟာ သူ႔ရဲ႕အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ရက္အနည္းငယ္ (သို႔) ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္ (သို႔) ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ထိေအာင္ၾကာၿမင့္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ေသြးကင္ဆာပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရဲ႕ ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းဟာ ႏွစ္စဥ္ လူတစ္သိန္းမွာ ၁၀ ေယာက္ေလာက္ၿဖစ္ပြားေလ့ရွိၿပီး အဲဒီထဲက တစ္၀က္ခန္႔က လူကီးမီးယားပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ မိန္းမေတြ ထက္ ေယာကၤ်ားေတြက ပိုအၿဖစ္မ်ားႏုိင္ၿပီး အခ်ိဳးအေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ Acute leukaemia မွာ ၃း၂ ရွိၿပီး နာတာရွည္ Chronic Lymphocytic Leukaemia မွာ ၂း၁ ရွိပါတယ္ ။ ပထ၀ီေၿမၿပင္အေနအထားအရေတာ့ တရုတ္ ၊ တရုတ္ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ မ်ိဳးႏြယ္မ်ားမွာ Chronic lymphocytic leukaemia အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ Acute Leukaemia ကိုေတာ့ အသက္ အသက္အရြယ္မ်ိဳးစံုမွာ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Acute Lymphocytic Leukaemia ဟာ အသက္ တစ္ႏွစ္ကေန ငါးႏွစ္အတြင္းမွာ အမ်ားဆံုးၿဖစ္ပါတယ္ ။ Acute Myeloid Leukaemia ပံုစံ မ်ိဳးစံု ကေတာ့ ငယ္ရြယ္ခ်ိန္အၿဖစ္နည္းၿပီး အလယ္အလတ္ပိုင္းနဲ႔ အသက္အရြယ္ၾကီးသူေတြမွာ ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

ေသြးကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္သလဲ ?



လူနာအမ်ားစုမွာ ေသြးကင္ဆာကိုၿဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို မသိရွိရပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္လည္း လူကီးမီး ယားၿဖစ္စဥ္နဲ႔ ပါ၀င္ပတ္သတ္ဆက္ႏြယ္မႈရွိေနပါတယ္ ။

၁ ။ ဓါတ္ေရာင္ၿခင္သင့္ၿခင္း (Ionising radiation)

ဂ်ပန္ႏို္င္ငံရွိ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ Atomic bombing ( အႏုၿမဴေရာင္ၿခည္သင့္ ) ေၾကာင့္ Myeloid Leukaemia ေတြ လြန္စြာၿမင့္မား လာခဲ့ပါတယ္ ။ ခါးရိုးဆစ္နာၿခင္း ( Ankylosing spondylitis ) အား ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပးၿပီးေသာ အခါ နဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ကေလးငယ္အား ဓါတ္မွန္ရိုက္ၿခင္း ( Diagnostic X-Rays ) တို႔ေၾကာင့္ လူကီးမီး ယား ၿဖစ္ပြားမႈ ၿမင့္တက္လာပါတယ္ ။

၂ ။ အဆိပ္အေတာက္ၿဖစ္ေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ား ( Cytotoxic drugs)

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ cytotoxic drugs ေတြသံုးစြဲၿခင္း အားၿဖင့္ Myeloid Leukaemia ကိုၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ စက္ရံုေတြ မွာ benzene ကိုထိေတြ႔ၿခင္းေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။

၃ ။ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား ( Retroviruses)

ေၾကာင္ေတြမွာၿဖစ္ေစတဲ့ လူကီးမီးယားအားၿဖစ္ပြားေစေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ႏွင့္ဆင္တူသည့္ retroviruses ဟာ ရွားပါးေသာ T-cell leukaemia/ Lymphoma နဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈရွိေနပါတယ္ ။

၄ ။ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ( Genetic)

ေသြးကင္ဆာရွိတဲ့ အမႊာ ေတြကေန ေသြးကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္း ၿမင့္မားေလ့ရွိတယ္ ။ Down's Syndrome နဲ႔အ ၿခားေသာ မ်ိဳးဗီဇ ေရာဂါေတြမွာလည္း ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းၿမင့္မားေလ့ရွိပါတယ္ ။

၅ ။ ခုခံအားစနစ္ (Immunological )

လတ္တေလာ ေသြးကင္ဆာ (Acute Leukaemia ) ဟာ primitive stem cells ေတြကိုပြားမ်ားေစၿပီး blasts ေတြ ကို စုပံုေစပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီထဲမွာ blasts ေတြ စုပံုလာတဲ့အတြက္ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီ ပ်က္ဆီးၿခင္း ( bone marrow failure ) ကိုၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ လူကီးမီးယားကို အဓိကအားၿဖင့္ အုပ္စုေလး စုခြဲၿခားႏိုင္ ပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့

-Acute Lymphoblastic Leukaemia ( ALL )
-Acute Myeloid Leukaemia ( AML )
-Chronic Lymphocytic Leukaemia ( CLL )
-Chronic Myeloid Leukaemia (CML ) စသည္တို႔ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ လူကီးမီးယားလို႔ သံသယရွိၿပီ ဆိုရင္ ေသြးၿဖဴဥ အရည္အတြက္ ၿမင့္မားလာၿပီး ေသြးဆဲလ္အရည္အတြက္ မူမမွန္ၿခင္းကေနစတင္ပါတယ္ ။

လူကီးမီးယားလို႔ ဘယ္လုိသိရွိႏုိင္မလဲ ?



လူကီးမီးယားကို ေရာဂါအမည္သတ္မွတ္ဖို႔ ( Diagnosis ) လုပ္ဖို႔ဆိုရင္ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီကို စစ္ေဆးရပါမယ္ ။ အဲဒီမွာ မူမ မွန္ဆဲလ္ေတြရဲ႕ Morphology ကိုစမ္းသပ္ၿခင္း ၊ Cell surface markers ( immunophenotyping ) အား စစ္ေဆးၿခင္း ၊ မူမမွန္ ( Clone-specific chromosone ) နဲ႔ ေမာ္လီက်ဴးေတြေၿပာင္းလဲၿခင္းတုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ဒါဟာ တိက်တဲ့ ေရာဂါအမည္သတ္မွတ္ၿခင္းကို ေပးယံုသာမကပဲ တန္ဖိုးရွိတဲ့ ေရာဂါေကာင္းက်ိဳးခန္႔မွန္းခ်က္ ( Valuable prognostic infromation) ကိုလည္းေပးေစပါတယ္ ။

လူကီးမီယားရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ ?

လူကီးမီးယား ဆဲလ္ အေရအတြက္ ၿမင့္မားလာၿခင္းနဲ႔ သင့္ရဲ႕ ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီက ပံုမွန္ ေသြးဆဲလ္ေတြကို မထုတ္ လုပ္ႏုိင္ၿခင္းကေန လူကီးမီးယားရဲ႕ လကၡဏာေတြက စတင္ပါတယ္ ။ Acute leukaemia ေတြၿဖစ္တဲ့ (AML , ALL ) မွာဆိုရင္ ပံုမွန္ ေသြးၿဖဴဥဆဲလ္ေတြနဲသြားၿပီး Neutropenia ဆိုတဲ့အေၿခအေနတစ္ခုကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ေမာ ပန္းလြယ္ၿပီး ၿဖဴေဖ်ာ့လာမယ္ ။ အသက္ရွူရတာလည္း ခက္လဲပင္ပန္းလာမယ္ ။ Platelets လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးခဲေစတဲ့ အရာေတြနဲသြားရင္ေတာ့ Thrombocytopenia လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးမခဲတဲ့ အေၿခအေန တစ္ ခုၿဖစ္ႏုိင္ၿပီး ေသြးထြက္ၿခင္း ၊ ေသြးမတိတ္ၿခင္း လကၡဏာေတြ ခံစားရပါမယ္ ။ ေသြးေၿခဥၿခင္းနဲ႔ သင့္ရဲ႕ အေရ ၿပားေပၚ မွာ ခရမ္းေရာင္ သို႔မဟုတ္ အနီစက္ေလးေတြ ေတြ႔လာပါမယ္ ။ ေယဘူယ် လကၡဏာေတြကေတာ့
- အဖ်ားတက္ၿခင္း
- ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း
- ကိုယ္လက္မအီမသာၿဖစ္ၿခင္း
- လည္ေခ်ာင္းနာၿခင္း
- သြားဖံုးေရာင္ၿခင္း
- ညဖက္တြင္ေခၽြးေစးမ်ားထြက္ၿခင္း
- ေခါင္းကိုက္ၿခင္း ၊ အန္ၿခင္း
- အၿမင္အာရံု ခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္း ၿပႆနာမ်ား
- အရိုးႏွင့္ အဆစ္အၿမစ္နာၿခင္း
- Lymph nodes မ်ားတြင္ နာက်င္မႈမရွိပဲ ေရာင္ရမ္းၿခင္း စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

Chronic leukaemia ရဲ႕ အစပိုင္းအဆင့္မ်ားမွာေတာ့ Leukaemic cells ေတြဟာ ပံုမွန္အေၿခအေနရွိၿပီး ဘာ လကၡဏာမွ ၿပေလ့မရွိပါဘူး ။ လကၡဏာၿပၿပီဆိုရင္လည္း အနည္းငယ္မွ် သာၿဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ တၿဖည္းၿဖည္း နဲ႔ ဆိုးလာပါတယ္ ။ Chronic Leukaemia ရဲ႕ ေယဘူယ်လကၡဏာေတြကေတာ့

- ေမာပန္းလြယ္ၿခင္း
- ကိုယ္လက္မအီမသာၿဖစ္ၿခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
- ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း
- ညဖက္တြင္ေခၽြးေစးမ်ားထြက္ၿခင္း
- Lymph nodes မ်ားတြင္ နာက်င္မႈမရွိပဲ ေရာင္ရမ္းၿခင္း စသည္တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း အထက္ပါ လကၡဏာေတြ ရွိတိုင္းလည္း လူကီးမီးယားမဟုတ္ပါဘူး ။ တၿခားၿပႆနာေတြၿဖစ္တဲ့ ပိုး၀င္ၿခင္းနဲ႔ ဖ်ားနာ တုပ္ေကြး ေတြလည္း ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ၿပဳလုပ္ၿပီးမွသာ ေရာဂါအမည္ သတ္မွတ္ႏိုင္ မွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

Ref - Davidson's Principle and Practice of Medicine ( 20th Edition)
- http://www.cancer.ca/

www.thettantvillage.com
သက္တန္႔ခ်ိဳ

အမ်ိဳးသားမ်ား ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာမ်ား




၁ ။ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းဆိုတာ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ၿပႆနာ တစ္ခုပါ ။

American Hair Loss Association ရဲ႕အဆိုအရ ေယာကၤ်ားေတြရဲ႕ ၈၅ ရာခိုင္ႏွုန္းဟာ အသက္ငါး ဆယ္အနား ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီဆိုတာနဲ႔ ဆံပင္ပါးၿခင္းဆိုတဲ့ အရာကို ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႔ရပါၿပီ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေယာကၤ်ားေတြမွာ အ သက္ ၂၁ ႏွစ္မတိုင္ခင္မွာပဲ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို စတင္ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ ရွိပါတယ္ ။

၂ ။ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအေၾကာင္းကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း

ေဘ့စ္ေဘာရိုက္တဲ့အခါေဆာင္းတဲ့ဦးထုပ္ကို ေဆာင္းၿခင္းၿဖင့္ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကိုၿဖစ္ေပၚေစပါသလား ?

မဟုတ္ပါဘူး ။ တစ္စံုတစ္ေယာက္က သူ႔လက္ေခ်ာင္းေတြႏဲ႔ သင့္ဦးေပါင္းကို ပြတ္သတ္ၿခင္းဟာလည္း ဆံပင္ ကၽြတ္ၿခင္းကိုမၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါဘူး ။ ဘီးဖီးၿခင္း ၊ ဘရပ္ခ်္နဲ႔ပြတ္ၿခင္း၊ ဆံပင္ကိုလိမ္ေကာက္ၿခင္း ႏွင့္ပံုသြင္းၿခင္း စသည္ တို႔ကလည္း မၿဖစ္ေစႏိုင္ပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္ ဆံပင္သားေတြ မပ်က္ဆီးေအာင္ေတာ့ အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာေတြကို ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းမၿပဳမိလုပ္ဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္ ။

၃ ။ ေဆးလိပ္ၿဖတ္ၿခင္းက သင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္သလား ။

ေလ့လာမႈေတြအမ်ိဳးအမ်ိဳးအရ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္းဟာ ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ပိုမိုဆိုး ရြားတာ ၿမန္ေစတယ္ဆိုတာ ေတြ႔ရွိခဲ့ရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သင့္ေဆးလိပ္ၿဖတ္ဖို႔ အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာ ဆံပင္ ကၽြတ္ၿခင္းကိုပါ ထည့္သြင္းလိုက္ပါ ။

၄ ။ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းဟာ သင့္ရဲ႕က်န္းမာေရးအေၿခအေနကို ဘယ္လိုေၿပာၿပသလဲ ။

ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ Alopecia လို႔ေခၚတဲ့ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း( ဦးေခါင္းေၿပာင္ၿခင္း) ရဲ႕ ၿဖစ္စဥ္ အမ်ားစုမွာ ေတာ့ ေရာဂါ တစ္ခုခုနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈမရွိဘူးဆိုတာသိရပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ ဒါဟာ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕တဲ့မႈကိုလည္း မၿဖစ္ေစ ႏိုင္ပါဘူး ။ ဒါေပမယ့္ လည္း ပထမဆံုးအေနနဲ႔ ဆံပင္ေတြကၽြတ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈ ေပ်ာက္ဆံုးလာပါတယ္ ဒါမွမဟုတ္ ဆံပင္ကၽြတ္တာေၾကာင့္ လက္ရွိအသက္အရြယ္အစားထက္ ပိုမိုအိုမင္း သ ေယာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ထင္လာတတ္ပါတယ္ ။

၅ ။ ဘယ္အရာေတြက ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစသလဲ ။

အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းရဲ႕ ၉၅% ဟာ အမွန္ေတာ့ မ်ိဳးရိုးဗီဇ ( Genetic trait ) ေၾကာင့္သာ လွ်င္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ မ်ိဳးဗီဇ (gene) ဟာ မိဘတစ္ဦးခ်င္းစီကေန ဆင္းသက္လာပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း ေတြမွာေတာ့ ေရာဂါတစ္ခုခုကို ကုသေနတဲ့ေဆး၀ါးေတြေၾကာင့္ ၊ ဗီတာမင္ေအဓါတ္ေတြ အလြန္အမင္း မ်ားၿပား ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒါမွမဟုတ္ ပရိုတိန္းဓါတ္ေတြကို လံုေလာက္စြာ မရွိလို႔ ဆံပင္ေတြကၽြတ္တာကို ၿဖစ္ေပၚေစ ႏိုင္ပါတယ္ ။ Telogen effluvium လို႔ေခၚတဲ့ ပံုၿပင္ဆန္ဆန္ ဆံပင္ေတြကၽြတ္က်ၿခင္းကေတာ့ ဖ်ားနာၿခင္း သို႔မ ဟုတ္ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ။

၆ ။ သင့္ဆံပင္ေတြကို ဘယ္လိုထိမ္းသိမ္းမလဲ ။

ဆံပင္မကၽြတ္ေအာင္ကာကြယ္ၿခင္းက ဆံပင္တုေတြ ထပ္စိုက္ၿခင္းထက္ပိုမိုလြယ္ကူပါတယ္ ။ အကယ္၍ သင္နည္း လမ္း ရွာခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီနည္းလမ္းက သင့္ကို ေထာက္ပံ့ေပးမွာပါ ။ တိတိက်က်သာ လိုက္နာ ပါ ။ ဒါေပမယ့္ ဂရုစိုက္ဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္ ။ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ထုတ္ကုန္ေတြနဲ႔ ကုသမႈေတြဟာ သိပ္ၿပီး ယံုၾကည္ဖြယ္ေတာ့မေကာင္းပါဘူး ။ အတုအေယာင္ေတြမ်ားပါတယ္ ။ သင္သံသယရွိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ရဲ႕ ဆရာ၀န္သို႔မဟုတ္ အေရၿပားဆရာ၀န္က သင့္ကို ကူညီႏိုင္ပါလိမ့္မယ္ ။

၇ ။ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအတြက္ ေဆးတစ္လက္ - Minoxidil

မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ကုသဖို႔နည္းလမ္းမရွိေပမယ့္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာေဆး၀ါးေတြနဲ႔ ဆံပင္ ကၽြတ္တာကို ေႏွးေအာင္ေတာ့ၿပဳလုပ္လို႔ရပါတယ္ ။ Minoxidil ဆိုတာ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအတြက္ သင့္ရဲ႕ဦး ေရၿပားအတြက္ FDA က ေထာက္ခံေပးထားတဲ့ ေဆး၀ါးတစ္လက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီေဆးဟာ ေယာကၤ်ားေတြမွာ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ေႏွးေစၿပီး အခ်ိဳ႕ေယာကၤ်ားေတြမွာ ဆံပင္အသစ္ေတြကိုေတာင္ၿပန္ေပါက္ေစပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ သင္ေဆးသံုးတာကို ရပ္လိုက္တာနဲ႔ သင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းဟာ နဂိုအတိုင္းၿပန္ၿဖစ္ေနမွာပါပဲ ။

၈ ။ မ်ိဳးရိုးဗီဇအရ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို ဘာေတြေမွ်ာ္လင့္မလဲ ။

မ်ိဳးရိုး ဗီဇအရ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း (Male-pattern baldness) ရဲ႕လကၡဏာေတြေတာ့ M ပံုသ႑ာန္ လမ္း ေၾကာင္းၿဖစ္ေပၚၿခင္းပါ ။ ၿပီးေတာ့ သင့္ဦးေခါင္းထိပ္ကဆံပင္ဟာ စတင္ၿပီး ပါးလာပါလိမ့္မယ္ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အကြက္ လိုက္ ထိပ္ေၿပာင္လာပါလိမ့္မယ္ ။ အဲဒီလို တၿပိဳင္နက္ လမ္းေၾကာင္းႏွစ္ခု ဆံုေတြၿပီဆိုရင္ ၿမင္းခြာပံု သ႑ာန္ လမ္းေၾကာင္းေတြ ေဘးဖက္မွာ ၿဖစ္ေပၚလာပါလိမ့္မယ္ ။ ဒီ Male-pattern baldness ကို ပံုေဖာ္ထားတဲ့ ဟာကို Norwood scale လို႔ေခၚပါတယ္ ။

၉ ။ Male-Pattern Baldness - ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္လား ။

ဒီ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းမွာ DHT လို႔ေခၚတဲ့ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးဟာ ဆံပင္ ဆံပင္ေခ်ာင္း ( Hair Follicles) ေတြကို ေသးသိမ္ပိန္လွီသြားေစပါတယ္။တၿပိဳင္နက္ထဲမွာပဲ ဒီဆံပင္ေခ်ာင္းေတြအရမ္းကို ေသးငယ္ပါး လႊာလာတနဲ႔တၿပိဳင္နက္ အဲဒီေနရာမွာ ဆံပင္ေတြဆက္လက္ မၾကီးထြားေတာ့ပါဘူး ။

၁၀ ။ ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအတြက္ Finasteride

ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္ပါမွ ေသာက္လို႔ရတဲ့ ေဆးကို Prescription pill လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အဲဒီလိုေဆး ေတြထ ဲမွာေတာ့ Finasteride ဟာ ခႏၶာကိုယ္က DHT ေဟာ္မုန္းထြက္တာကို ေႏွးေကြးေစၿခင္းအားၿဖင့္ ဆံပင္ ကၽြတ္ၿခင္းကို လည္း ေႏွးေကြးေစပါတယ္ ။ အဲဒီေဆးကို ေသာက္ၿခင္းၿဖင့္လည္း တခ်ိဳ႕ေယာကၤ်ားေတြမွာ ဆံပင္အ သစ္ၿပန္ေပါက္လာတာေတြ႔ရပါေသးတယ္ ။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ Minoxidil ထက္ စာရင္ပုိ ေကာင္း ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြေတာ့ ဒီေဆးကို မသံုးသင့္ပါဘူး ။ ဒီေဆးဟာ သေႏၶသား ေယာကၤ်ား ေလးကို ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ပါလာႏိုင္ေစတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ Minoxidil လိုပဲ သူကလည္း သံုးတဲ့ အခ်ိန္ကာ လအေလ်ာက္ပဲ အစြမ္းရွိတာၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁၁ ။ ဆံပင္တု တပ္သင့္လား ။

ဆံပင္တုေတြဟာလည္း ပုံသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ရွိပါတယ္ ။ အခ်ိန္ေပးၿပီးေလ့လာၿခင္းအားၿဖင့္ သင္နဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ တစ္ခုကို မွန္ကန္စြာေရြးခ်ယ္ႏိုင္ပါတယ္ ။ အရည္အေသြးနဲ႔ ေစ်းႏွုန္းေတြေပၚမႈတည္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲၿပားၿခား နားမႈရွိ ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ဆံပင္တုေတြဟာ ပံုမွန္ထိမ္းသိမ္းဖို႔လိုၿပီး အဲဒီအတြက္ တစ္လကို $60 မွ $300 အတြင္း ကုန္က်ပါတယ္ ။ သင္ေစ်း၀ယ္ထြက္တဲ့အခါ သင့္ရဲ႔မူလဆံပင္အေရာင္ ၊ အထူ နဲ႔ အေကာက္ အေကြး ေတြနဲ႔ ဆင္တူတဲ့ဆံပင္တုကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔အေရးၾကီးပါတယ္ ။

၁၂ ။ ဆံပင္ၿပန္စိုက္ရင္ ဘာၿဖစ္မလဲ ။

ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ဟာ က်န္းမာသံစြမ္းတဲ့ေနာက္ပိုင္းကဆံပင္ကိုယူၿပီး သင့္ဦးေခါင္းရဲ႕ ထိပ္ပိုင္းနဲ႔ ေဘးဖက္ ေတြကို သဘာ၀အတိုင္းၾကည့္ေကာင္းေအာင္ ၿပန္စိုက္ေပးပါလိမ့္မယ္ ။ ဆံပင္ၿပန္စိုက္ၿခင္းဟာ အကုန္အက် မ်ားၿပီး သင့္မွာ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ ၂ လေလာက္ၾကာၿပီးတဲ့အခါ စိုက္ထားတဲ့ ဆံပင္ အမ်ားစုဟာ ကၽြတ္ထြက္သြားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေနရာမွာ ဆံပင္အသစ္ေတြၿပန္ေပါက္လာပါတယ္ ။ ၆ လအတြင္း မွာပဲ ဆံပင္ဟာ မူလအတိုင္း ၿပန္ၿဖစ္သြားပါတယ္ ။

၁၃ ။ သင့္မွာရွိတဲ့ဆံပင္ကိုအေကာင္းဆံုး ထိမ္းသိမ္းပါ ။

သင့္ရဲ႕ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းကို လူေတြ သတိမထားမိေအာင္ ၿပဳၿပင္ႏိုင္တဲ့ ဆံပင္ၿပဳၿပင္နည္းအခ်ိဳ႕ရွိပါတယ္ ။ ပါးေနတဲ့ ဆံပင္ေတြကို ညွပ္ထုတ္ၿခင္းက သင့္ကို သိသာထင္ရွားတဲ့ ဘီးဖီးၿခင္းကေန လြတ္ကင္းေစမွာပါ ။ ဆံပင္ ထိမ္းသိမ္း ၿခင္းနဲ႔ ၿပဳၿပင္တဲ့ ထုတ္ကုန္ေတြက သင့္ဆံပင္ရဲ႕ အံုကို ထူေစမွာပါ ။ မွ်တဲ့အာဟာရကိုစားေသာက္ၿခင္း နဲ႔ ဆံ ပင္ကို ေၿဖးညွင္းစြာ ကိုင္တြယ္ၿခင္းကလည္း ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္ ။


၁၄ ။ အေကာင္းဖက္ကိုပဲ ေတြးပါ ။

ဆံပင္တစ္ခုတည္းနဲ႔ လူသားတစ္ေယာက္ကို မဖန္တီးႏိုင္ပါဘူး ။ သင့္မွာ ဒီထက္ အေရးၾကီး တဲ့အရာေတြ ရွိေသးတယ္ဆိုတာ သတိရပါ ။ သင္ ၿပဳလုပ္ႏုိင္တဲ့အရာေတြကို ဂရုတစိုက္ၿပဳလုပ္ပါ ။ ဥပမာ အပူထဲသိပ္မထြက္ပဲ ေနရိပ္ ထဲမွာ ေနၿခင္းမ်ိဳးေပါ့ ။ ဒါေတြဟာလည္း သင့္ကို အေထာက္အကူေပးပါတယ္ ။ အကယ္၍သင့္စိတ္ကို ၿမွင့္ တင္ဖို႔ လိုအပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ Ed Harris, Patrick Stewart နဲ႔ Michael Jordan ကဲ့သို႔ ကိုယ္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈ အၿပည့္ရွိတဲ့ ထိပ္ေၿပာင္လူသားေတြကို အတုယူပါ ။ ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ အရာအား လံုးကိုအ ေကာင္းၿမင္ႏိုင္ေအာင္ၾကိဳးစားပါ ။

Ref : WebMD

သက္တန္႔ခ်ိဳ
16 August 2010

Nail Abnormalities လက္သည္း ေျခသည္း မ်ားက ေျပာေသာ ေရာဂါမ်ား


nail2
nail1

ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႔ လက္သည္း ေျခသည္းမ်ားဟာ လက္ေခ်ာင္း ေျခေခ်ာင္းမ်ား အတြက္ အကာအကြယ္ တစ္ခုျဖစ္သလို အလွတစ္ပါး လို႔ လည္း ယူဆျပီး အလွဆင္ တတ္ၾက ပါတယ္ ... က်န္းမာေရး ႐ႈေထာင့္ ဖက္မွာေတာ့ ေရာဂါပိုး ခိုေအာင္းရာ ေနရာ ျဖစ္သလို အခ်ဳိ႕ ေသာ ေရာဂါမ်ား ရဲ႕ေရာဂါ လကၡဏာ ျပသရာ ေနရာ တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္ ... လက္သည္း ေျခသည္းမ်ား ရဲ႕ ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ့ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ လကၡဏာ မ်ား ကို ၾကည့္၍ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ျဖစ္ေနေသာ ေရာဂါ အေၾကာင္း ကို ခန္႔မွန္း ႏိုင္ပါတယ္ ... လက္သည္း ဟာ ၃လမွာ ၁ စင္တီမီတာႏႈန္း ႐ွည္ထြက္ျပီး ေျခသည္း ကေတာ့ ၃ဆေႏွး ပါတယ္ ... ဒါ့ေၾကာင့္ ေျခသည္း ပိုး၀င္လို႔ အားလံုး ပ်က္စီး သြားရင္ အေကာင္း ပကတိ ျဖစ္ဖို႔ (၁၈)လ ၾကာပါတယ္ ... ေျခသည္း လက္သည္း ႐ွည္ထြက္ႏႈန္း ကိုသိထားျခင္းျဖင့္ ေျခသည္း လက္သည္း ေပၚက ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ တစ္ခုရဲ႕ အခ်ိန္ ကာလကို ခန္႔မွန္း ႏိုင္ပါတယ္ ... အခ်ဳိ႕ ေရာဂါမ်ား ကို ျမန္မာ ဘာသာ ျပန္ဆိုရန္ ခက္ခဲေပမယ့္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျပန္ဆို ထားတာ ေၾကာင့္ ကြဲျပားမႈ အနည္းငယ္ ႐ွိပါက နားလည္ ေပးေစလိုပါတယ္ ...

လက္သည္း ရင္းခံုး လာျခင္း(Clubbing): လက္သည္း ရင္းခံုးျခင္း ဟာ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေရာဂါေၾကာင့္ လက္သည္းခြံ ေအာက္ေျခမွ တစ္႐ွဴးမ်ား ထူထဲလာျပီး လက္သည္း ခြံရင္းမွ ေထာင့္ခ်ဳိး ေပ်ာက္သြားျခင္းကို ေခၚပါတယ္ ... အလြယ္တကူ စမ္းသပ္နည္း ကေတာ့ (ပံုပါ အတိုင္း) လက္ တစ္ဖက္စီ မွ လက္ေခ်ာင္းမ်ားအား လက္သည္းခ်င္း ကပ္၍ ထားပါက လက္သည္း ရင္းၾကားတြင္ ပံုမွန္ ေတြ႔ရေသာ စိန္ပုံ သ႑န္ ကြက္လပ္ (diamond shape space) ေပ်ာက္ေန ပါက လက္သည္း ရင္းခံုးျခင္း ျဖစ္ေပၚ ေနပါတယ္ ("Schamroth Sign") ........ ............ .......... .......... ............လက္သည္း ရင္းခံုးျခင္း ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းေတြ ကေတာ့
  • အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ(Cirrhosis of Liver)
  • အဆုတ္တြင္း ကင္ဆာ ေရာဂါမ်ား(Pulmonary malignancies)
  • အဆုတ္ ျပည္တည္နာ ႏွင့္ အဆုတ္တြင္း ျပည္၀င္ ေရာဂါမ်ား(Lung abscess & empyema)
  • ပန္းနာႏွင့္ အျခား နာတာ႐ွည္ အဆုတ္ ႁပြန္ပိတ္ ေရာဂါမ်ား(COPD)
  • ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါမ်ား(Congenital heart diseases)
  • ႏွလံုး အတြင္းေျမွး ေရာင္းရမ္းနာ (Endocarditis) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္ ..
clubbing
test clubbing


koilonychia
လက္သည္းခြက္ျခင္း(Koilonychia): လက္သည္း ဟာ ဇြန္းလို ခြက္ေနပါက ေအာက္ပါ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္ ...
  • သံဓါတ္ ခ်ဳိ႕တဲ့ေသာ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ (Iron deficiency anaemia)
  • ေမြးရာပါ ဗီဇ ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ ေၾကာင့္ သံဓါတ္ စုပ္ယူမႈ မ်ားေသာ ေရာဂါ (Haemochromatosis)
  • လက္ဖ်ား ေျခဖ်ား ေသြးေလွ်ာက္ နည္းေသာ ေရာဂါ (Raynaud's disease)

လက္သည္း ကန္႔လန္႔ျဖတ္ လိုင္းေပၚျခင္း (Beau's Lines): လက္သည္း ႐ွည္ထြက္ျခင္း ကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစေသာ အျပင္းအထန္ ေနမေကာင္းပါက လက္သည္းေပၚမွာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ လိုင္းေပၚ လာပါတယ္ ... ေအာက္ပါ ေရာဂါမ်ားဟာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္လိုင္း ေပၚလာ ႏိုင္ပါတယ္..
  • အၾကီးအက်ယ္ ခႏၶာကိုယ္ ေနမေကာင္း ျဖစ္ျခင္း(Severe systemic illness)
  • လက္ဖ်ား ေျခဖ်ား ေသြးေလွ်ာက္ နည္းေသာ ေရာဂါ(Raynaud's disease)
Beau's_Lines


onycholysis
လက္သည္း ကြာျခင္း(Onycholysis): လက္သည္းဟာ လက္သည္း ေအာက္ေျခ အေရျပားမွ ကြာဟ လာပါက ေအာက္ပါ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ...


လက္သည္း ေအာက္ေသြး ယိုစီးေၾကာင္း ေပၚျခင္း (Splinter haemorrhage): လက္သည္း ေအာက္တြင္ ေဒါင္လိုက္ ေသြးယိုစီးေၾကာင္း ေပၚျခင္းကို ေခၚပါတယ္ ... ေအာက္ပါ ေရာဂါမ်ားဟာ ေသြးယို စီးေၾကာင္း ေပၚလာ ႏိုင္ပါတယ္..
  • ေရာဂါပိုး၀င္ ႏွလံုး အတြင္းေျမွး ေရာင္ျခင္း (Infective Endocarditis)
  • ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ေၾကာင့္ ေသြးယိုစီးျခင္း (Minor trauma)
Splinter haemorrhage


leukonychia
လက္သည္း ျဖဴျခင္း (leukonychia): လက္သည္း တစ္ခုလံုး (သို႔) တစ္စိတ္ တစ္ပိုင္း အစက္ အေျပာက္ အားျဖင့္ ျဖဴျခင္း ကို ေခၚပါတယ္ ... အစက္အေျပာက္ အားျဖင့္ ျဖဴျခင္းကို လက္သည္း ပြင့္သည္ ဟုလည္း ေခၚၾကပါတယ္ ... ေအာက္ပါ အေျခအေနမ်ား ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ ...
  • ေသြးတြင္း အယ္လ္ဗ်ဴမင္ ေလ်ာ့နည္း ေသာ ေရာဂါ (Hypoalbuminaemia)
  • သာမန္ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာေၾကာင့္ လက္သည္းတြင္း ေလခိုျခင္း (air trapped in nail plate) ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္
လက္သည္း ျဖဴျခင္းသည္ ကုသရန္၊ စိုးရိမ္ရန္ မလိုေသာ လကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္..


ႏွစ္ေရာင္ခ်ယ္ လက္သည္း (Half and Half nails): လက္သည္း အရင္းပိုင္းသည္ အျဖဴေရာင္ ျဖစ္ေနျပီး အဖ်ားပိုင္းသည္ အညိဳေရာင္ျဖစ္ေနျခင္းကို ေခၚပါတယ္ ... အခု လို ျဖစ္ရျခင္း ရဲ႕ အေၾကာင္း ကေတာ့ နာတာ႐ွည္ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္ မလုပ္ ေသာေရာဂါ (Chronic Renal Failure) ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္ ...
Half & Half Nails

အခုေရးသား တင္ျပ ေပးတာ ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေရာဂါေၾကာင့္ လက္သည္း ေျခသည္းေပၚမွာ ထင္ဟပ္ လာေသာ လကၡဏာ မ်ားကိုဘဲ အဓိက ေရးသား ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္ ... အျခား လက္သည္း ေျခသည္း တိုက္႐ိုက္ ပိုး၀င္နာ၊ မႈိစြဲနာ မ်ားလည္း အမ်ားအျပား ႐ွိပါတယ္ ... စာဖတ္သူမ်ား ေဘးဘယာ အေပါင္းမွ ကင္းေ၀း ႏိုင္ပါေစ ...

Breastfeeding ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽး ရင္ေသြးငယ္တို႕ က်န္းမာေရး




ကမၻာဦးစတည္းက လူသားေတြဟာ မိခင္ႏို႕ကို ေသာက္သံုးၿပီး လူ႕ဘ၀ကို စတင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
လူသားတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ က်န္းမာသန္စြမ္းဖို႕ ၊ ဥာဏ္ရည္ၿမင့္မားဖို႕ ၊ ၾကီးထြားရွင္သန္ဖို႕ အတြက္ မိခင္ႏို႕ရည္ဟာ အလြန္အေရးပါလွပါတယ္။ မိခင္ရဲ႕ ေစတနာ ၊ မိခင္ရဲ႕ ေမတၱာ ၊ အၾကင္နာေတြ ၊ မိခင္ရဲ႕ အေသြးအသားေတြနဲ႕ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ႏို႕ရည္တစ္စက္ကိုေသာက္သံုးၿပီး ေလာကၾကီးအလယ္မွာ လူရယ္လို႕ရပ္တည္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ မိခင္ႏို႕ရည္ရဲ႕ တန္ဖိုးဟာ အလြန္ၾကီးမားလွပါတယ္။ မိခင္တို႕ရဲ႕ ေမတၱာတရားေတြကေတာ့ အႏႈိင္းအဆမဲ့ မြန္ၿမတ္လွပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ယခုမ်က္ေမွာက္ကာလမွာ တစ္ခ်ိဳ႕၊ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ မိခင္ေတြအတြက္ မိမိတို႕ရင္ေသြးကို ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽးဖို႕ အခက္အခဲေတြရွိလာပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က မိသားစုစား၀တ္ေနေရးကို အေၾကာင္းၿပသလို ၊ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း မိမိလို႕ အလွအပ ပ်က္မွာစိုးတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းၿပခ်က္ေတြနဲ႕ မိမိတို႕ရင္ေသြးငယ္ကို ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽးဖို႕ ၀န္ေလးေနၾကပါတယ္။ ၿငင္းဆန္ေနၾကပါတယ္။ ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽးၿခင္းေၾကာင္႕ ရရွိႏိုင္တဲ့ အက်ိဳးရလာဒ္ေတြကို လက္လြတ္ဆံုးရႈံးေနပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ မိခင္ႏို႕ရည္ဘယ္က ၿဖစ္လာလဲ ၊ မိခင္ႏို႕ရည္တိုက္ေကြၽးမယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို အက်ိဳးေက်းဇူးေတြရရွိမလဲ .....................................................။

မိခင္ႏို႕ရည္ၿဖစ္ေပၚလာပံုအဆင့္ဆင့္


မိခင္ႏို႕ရည္ၿဖစ္ေပၚလာပံုသိရွိဖို႕အတြက္ မိခင္ရဲ႕ သားၿမတ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေၾကာင္းကို အရင္သိရွိဖို႕လိုပါတယ္။ ႏို႕ရည္ဖြဲ႕စည္းဖို႕အတြက္ သားၿမတ္တစ္ခုမွာပါ၀င္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြကေတာ့ -
၁။ Alveolus
၂။ Milk duct
၃။ Lactiferous tubules or Lactiferous ducts
၄။ Lactiferous sinuses
တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္။
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

သားၿမတ္ဖြဲ႔စည္းပံု


Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

ႏို႕ရည္စတင္ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ေနရာကေတာ့ Alveolus ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။ Alveolus ေတြထဲမွာရွိတဲ့ Gland Cells ေတြကႏို႕ရည္ကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္။ Gland Cells ေတြကို myoepithelial cells ေတြနဲ႕၀န္းရံထားၿပီး Gland cells ေတြက ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ ႏို႕ရည္ေတြကို Milk duct ေတြထဲကို ညွစ္ထုတ္ေပးပါတယ္။ Milk duct ေတြမွတဆင့္ ႏို႕ရည္ေတြဟာ Lactiferous duts တစ္ေလွ်ာက္စီးဆင္းလာၿပီး Lactiferous sinuses ေတြထဲမွာ သိုေလွာင္ထားေပးပါတယ္။ ရင္ေသြးငယ္ေသာက္သံုးဖို႕အတြက္ ႏို႕ရည္ကို အသင့္ၿပင္ဆင္ထားေပးပါတယ္။

ေဟာ္မုန္းဓါတ္မ်ား


ထိုသို႕ ႏို႕ရည္ဖြဲ႕စည္းမႈနဲ႕ ရင္ေသြးငယ္ေသာက္စို႕မႈအတြက္ ေဟာ္မႈန္းဓါတ္ေတြကလဲ အေရးပါတဲ့ အခန္းကေနပါ၀င္လာပါတယ္။ အဓိက ေဟာ္မႈန္း ၂ မ်ိဳးကေတာ့ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ပစ္က်ဴထရီ ( Pituitary Gland ) အေရွ႕ဘက္အၿခမး္က ထုတ္လႊတ္ေပးတဲ့ Prolactin ႏွင့္ အေနာက္ဘက္အၿခမ္းက ထုတ္လႊတ္ေပးတဲ့ Oxytocin တို႕ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ရင္ေသြးငယ္ဟာ မိခင္ရဲ႕ သားၿမတ္ေခါင္းကို ငံုစို႕လိုက္မယ္ဆိုရင္ သားၿမတ္ေခါင္းထိပ္မွာရွိတဲ့ အာရံုေၾကာမ်ားကတဆင့္ မိခင္ဦးေႏွာက္အတြင္းမွာရွိတဲ့ ပစ္က်ဴထရီ ဂလင္း ကို လႈံ႕ေဆာ္ေပးပါတယ္။ ထိုအခါ ပစ္က်ဴထရီ ဂလင္းမ်ားမွ ပရိုလက္တင္ ႏွင့္ ေအာက္စီတိုစင္ ဟိုမႈန္းဓါတ္မ်ားကို စတင္ထုတ္လႊတ္ေပးပါတယ္။ Prolactin ( ပရိုလက္တင္ ) က ႏို႕ရည္ကို ဖြဲ႕စည္းေပးၿပီး ၊ Oxytocin ( ေအာက္စီတိုစင္ ) က သိုေလွာင္ထားတဲ့ ႏို႕ရည္မ်ားကို ရင္ေသြးငယ္ေသာက္သံုးဖို႕အတြက္ ညွစ္ခ်ေပးပါတယ္။ ထိုသို႕ ညွစ္ခ်ေပးတာကို ( Milk down reflux ) လို႕ေခၚပါတယ္။
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

ေဟာ္မႈန္းဓါတ္မ်ား၏ လုပ္ေဆာင္ပံုအဆင့္ဆင့္


ႏို႕ရည္ဖြဲ႕စည္းမႈဟာ ကိုယ္၀န္ ၁၆ ပါတ္ မွ ၂၀ ပါတ္တြင္ စတင္ခဲ့ေပမယ့္ Progesterone ( ပရိုဂ်က္စတီရုန္း ) ဓါတ္၏ တားဆီးမႈေၾကာင့္ ႏို႕ခ်ိဳထြက္ရွိၿခင္းမရွိပါဘူး ။ ကေလး မီးဖြားၿပီးေသာအခါ ပရိုဂ်က္စတီရုန္းဓါတ္ေတြ ေလွ်ာ့နည္းသြားၿပီး ႏို႕ရည္ဖြဲ႕စည္းမႈကို လုပ္ေဆာင္လာႏိုင္ပါတယ္။

မိခင္ႏို႕ရည္တြင္ပါ၀င္ေသာ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ား


မိခင္ႏို႕ရည္ဟာ ရင္ေသြးငယ္တို႕ ၾကီးထြားရွင္သန္ဖို႕အတြက္ အေကာင္းဆံုးေသာ အစာအာဟာရၿဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၄လ မွ ၆ လအထိ အၿခားေသာ အစားအစာမေကြၽးဘဲ လံုေလာက္တဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြကို ရရွိေစပါတယ္။ ရင္ေသြးငယ္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္လိုအပ္ခ်က္ေပၚမွာမူတည္ၿပီး လံုေလာက္ေသာ ဗိုက္တာမင္ဓါတ္မ်ား ၊ အာဟာရဓါတ္မ်ား၊ မင္နရယ္ဓါတ္ပစၥည္းမ်ား ( Minerals ) ကို ၿဖည့္ဆည္းေပးၿပီး ေၾကညက္လြယ္ပါတယ္။
မိခင္ႏို႕ရည္မွာ ပါ၀င္တဲ့ ဓါတ္ပစၥည္းေတြကေတာ့ -
၁။ ကာဗိုဟုိက္ဒရိတ္ ( carbohydrate ) - မိခင္ႏို႕ရည္ထဲမွာအမ်ားဆံုးပါ၀င္တာကေတာ့ Lactose ၿဖစ္ၿပီး 6 - 7 g/dl ရွိပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္လိုအပ္တဲ့ ကယ္စီယမ္ စုပ္ယူမႈမွာကူညီေပးပါတယ္။
၂။ ပရိုတင္း ( Proteins ) - ကေလးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ဟာ ပရိုတင္းအမ်ားၾကီး မေၿခဖ်က္ႏိုင္တဲ့အတြက္ မိခင္ႏို႕ရည္မွာ ပရိုတင္းဓါတ္အနည္းငယ္သာပါရွိပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာရုံေၾကာအတြက္လိုအပ္တဲ့ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ ( Aminoacid ) ေတြပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီအမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြဟာ ႏြားႏို႕နဲ႕ ႏို႕မႈန္႕ေတြမွာ မပါရွိပါဘူး။
၃။ အဆီ ( Fates ) - ႏို႕ရည္မွာ အာရံုေၾကာမ်ားအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ဖက္တီးအက္ဆစ္ ( Polyunsaturated fatty acids) ေတြပါရွိပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ အသက္ကယ္ စတီးရြိဳက္ေဟာ္မုန္း ေတြဖြဲ႕စည္းမႈအတြက္လိုအပ္တဲ့ အၿခားေသာ fatty acids ေတြပါရွိပါတယ္။
၄။ ဗိုက္တာမင္ ႏွင့္ မင္နရယ္ဓါတ္မ်ား ( Vitamins and Minerals ) - အသက္ ၄ လမွ ၆ လအထိ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ပမာဏပါရွိပါတယ္။ ( ဥပမာ- VitA, D, E, K , Iron, Zinc, Sodium, Potassium, Calcium ) .( မွတ္ခ်က္ - ႏို႕ရည္ထဲမွာ VitK ရဲ႕ ပါ၀င္မႈဟာနည္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးငယ္ေမြးေမြးၿခင္း VitK 1mg ကိုအသားေဆးအေနနဲ႕ ထိုးေပးရပါတယ္။ VitK ဟာ ေသြးခဲႏိုင္မႈ( Blood Coagulation ) ကိုၿဖစ္ေစၿပီး ၊ လံုေလာက္တဲ့ ပမာဏမရွိပါက ေသြးယိုစီးမႈမ်ားၿဖစ္တတ္သည္ ။ )
၅။ အရည္ဓါတ္ ( Water and electrolytes ) - ေရပါ၀င္မႈ ၈၈ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။

၆။ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားကို တိုးတက္ေစေသာဓါတ္ပစၥည္းမ်ား။( ဥပမာ- IgA , Interferon )
ဒီဓါတ္ပစၥည္းေတြဟာ ကေလးငယ္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ၊ ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးၿမင့္မားမႈ ၊ ခုခံအားၿမင့္မားတိုးတက္မႈတို႕ကို ၿဖစ္ေစၿပီး ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ကာကြယ္ေပးထားပါတယ္။ ဓါတ္ပစၥည္းေတြရဲ႕ ပါ၀င္တဲ့ ပမာဏဟာ အၿမဲတမ္းပုံေသမရွိပါဘူး ။ ႏို႕တိုက္ေကြၽးတဲ့ သက္တမ္း ၊ အခ်ိန္အပိုင္းအၿခားေပၚမူတည္ၿပီး ေၿပာင္းလဲေနပါတယ္။ အဲဒီလို ကာလအပုိင္းအၿခားေပၚမွာမူတည္ၿပီး ႏို႕ရည္ကို အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာ ထပ္မံခြဲၿခားထားပါတယ္။

ႏို႕ရည္အမ်ိဳးအစားမ်ား


၁။ Closterum ( ႏို႕ဦးရည္ )
မီးဖြားၿပီး ပထမ ၃ ရက္အတြင္းမွာ ထြက္တဲ့ ႏို႕ရည္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏို႕ရည္မွာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အလြန္အေရးၾကီးတဲ့ Antibodies မ်ား ၊ ဗိုက္တာမင္ ပမာဏေတြပိုမိုပါ၀င္ပါတယ္။ အ၀ါေရာင္သန္းၿပီး ၊ အနည္းငယ္ပ်စ္ပါတယ္ ( yellow and thick ) ။ အနည္းငယ္သာထြက္ရွိေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္လိုအပ္ခ်က္အတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ပမာဏကို ရရွိပါတယ္။ ဒီႏို႕ရည္ဟာ ကေလးငယ္ရဲ႕ ကိုယ္ခံအားကို ပိုမိုတိုးတက္ေစၿပီး ေရာဂါမ်ားမွ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အယူအဆလြဲမွားေနတာေလးကို တင္ၿပခ်င္ပါတယ္။ မိခင္အမ်ားစုဟာ ပထမဆံုးထြက္တဲ့ ႏို႕ရည္ အ၀ါေရာင္ေတြကို ကေလးငယ္ ၀မ္းပ်က္မွာ ဆိုးတယ္ဆိုၿပီး ညွစ္ထုတ္ၿပစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ကို မတိုက္ေကြၽးပါဘူး ။ ဒါဟာလြဲမွားတဲ့ အယူအဆတစ္ခုပါ ။ ဒီႏို႕ရည္ဟာ ခုခံအားကိုၿမင့္မားေစတဲ့အတြက္ ေရာဂါမ်ား ၊ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာၿခင္းမ်ားမွလဲ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးငယ္ကို ကူးစက္ေရာဂါမ်ားမွကင္းေ၀းေစခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဒီႏို႕ရည္ကို မၿဖစ္မေနတိုက္ေကြၽးရပါမယ္ ။
၂။ Transitional Milk
ႏို႕ဦးရည္ထြက္ၿပီး ေနာက္ ၂ ပါတ္အတြင္း ထြက္တဲ့ ႏို႕ရည္ကိုေတာ့ Transitional Milk လို႕ေခၚပါတယ္။ အဆီနဲ႕ သၾကားဓါတ္ေတြပိုမိုပါ၀င္ပါတယ္။
၃။ Mature Milk
မီးဖြားၿပီး ၂ ပါတ္ေနာက္ပိုင္းထြက္တဲ့ ႏို႕ရည္ေတြကိုေတာ့ Mature Milk လို႕ေခၚပါတယ္။ ဒီႏို႕ရည္ဟာ အၿဖဴေရာင္ၿဖစ္လာၿပီး ၊ ႏို႕ဦးရည္လို ပ်စ္ေနေတာ့ပါဘူး ။ ခႏၶာကိုယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႕အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြ လံုေလာက္စြာပါ၀င္ပါတယ္။
၄။ Preterm Milk
ကိုယ္၀န္ ၃၇ ပါတ္မတိုင္မီ ေမြးဖြားတဲ့ ကေလးေတြကို လမေစ့တဲ့ ကေလး ( Preterm ) လို႕ေခၚပါတယ္။ လမေစ့တဲ့ ကေလးငယ္ေတြကို ေမြးဖြားထားတဲ့ မိခင္ကထြက္တဲ့ ႏို႕ရည္ကိုေတာ့ Preterm Milk လို႕ေခၚပါတယ္။ လမေစ့တဲ့ ကေလးေတြဟာ ပရိုတင္း၊ ဆိုဒီယမ္ ၊ ကယ္လိုရီ ၊ Iron ၊ Immunoglobulins ဓါေတြပိုမိုလိုအပ္တဲ့ အတြက္ Preterm Milk မွာ အဲဒီဓါတ္ေတြ ပိုမိုပါရွိပါတယ္။
ႏို႕ရည္အမ်ိဳးအစားမ်ား

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းေၾကာင့္ရႏိုင္ေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား


ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းဟာ မိခင္ေရာ ၊ ကေလးအတြက္ပါ တန္ဖိုးမၿဖတ္ႏိုင္တဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကိုရရွိပါတယ္။

ကေလးငယ္အတြက္ရရွိႏိုင္ေသာအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား-

၁။ မိခင္ႏို႕ဟာ ကေလးငယ္အတြက္လံုေလာက္တဲ့အာဟာရဓါတ္ကိုေပးပါတယ္။ အခ်ိန္မေရြးရရွိႏိုင္ၿပီး ၊ အလြယ္တကူေၾကညက္လြယ္ပါတယ္။ လတ္ဆတ္ပါတယ္။
၂။ ကေလးငယ္၏ ခုခံအားႏွင့္ အာရုံေၾကာဖြဲ႕စည္းမႈကို ေကာင္းမြန္ေစၿခင္း ။
၃။ ကေလးငယ္၏ အစာလမ္းေၾကာင္းႏွင့္ လုပ္ေဆာင္မႈကို ၿပည့္စံုေကာင္းမြန္ေစၿခင္း ။
၄။ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အၿမင္အာရုံကိုပိုမိုေကာင္းမြန္ေစေသာ fatty acids ႏွင့္ amino acids မ်ားပါ၀င္ၿခင္း ။ ကေလးငယ္၏ ဥာဏ္ရည္၊ ဥာဏ္ေသြး ပိုမိုၿမင့္မားေစၿခင္း ။ ( ႏို႕တိုက္ေသာကေလးမ်ားရဲ႕ IQ ဟာ ၊ ႏို႕မႈန္႕တိုက္ေသာကေလးမ်ားရဲ႕ IQ ထက္ 8-10 points ပိုမ်ားပါတယ္)။
၅။ ခုခံအားစနစ္ကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစေသာေၾကာင့္ ေရာဂါအမ်ိဳးမိ်ဳးမွ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။( ဥပမာ -၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာၿခင္း ၊ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ား ) ။
၆။ ကေလးငယ္၏ သြားႏွင့္ ေမးရိုးဖြဲ႕စည္းမႈကို မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေစၿပီး ၊ စကားေၿပာဆိုႏိုင္မႈကို ကူညီေပးပါတယ္။
၇။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးကို ကာကြယ္ေပးေသာ PABA - Para Amino Benzoic Acid ပါ၀င္ၿခင္း ။
၈။ ကေလးငယ္၏ ေတြးေခၚႏိုင္စြမ္းကို တိုးတက္ေစၿခင္း ။
၉။ မိခင္ႏွင့္ ရင္ေသြးၾကား ခ်စ္ၾကည္မႈကို ပိုမိုခိုင္မာေစၿခင္း ။
၁၀။ Food allergies မ်ားမွကာကြယ္ေပးၿခင္း ။

မိခင္အတြက္ရရွိႏိုင္ေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား-

၁။ ေငြေၾကးကုန္က်မႈမရွိၿခင္း ။
၂။ သားအိမ္က်ံဳ႕ အားေကာင္းေစေသာေၾကာင့္ မီးဖြားၿပီး ေသြးဆင္းၿခင္း ( Post Partum Bleedings ) မ်ားမွ ကာကြယ္ေပးၿခင္း ။
၃။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္ၿပီး ၀လာတတ္ပါတယ္။ ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းၿဖင့္ ကိုယ္၀န္မေဆာင္မီက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ၿပန္လည္ရရွိေစပါတယ္။
၄။ ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းၿဖင့္ ရင္သားကင္ဆာ ၊ မမိ်ဳးဥ ကင္ဆာ ( Ovarin cancer ) ၊ သားအိမ္ကင္ဆာ ႏွင့္ အရိုးမ်ား ပြၿပီး က်ိဳးဆတ္ေစေသာ Osteoporosis ေရာဂါမ်ားမွ ကာကြယ္ေပးၿခင္း ။
၅။ ရင္ေသြးငယ္ကို မိခင္ႏို႕တစ္မ်ိဳးတည္းသာ တိုက္ေကြၽးပါက မိခင္ မမ်ိဳးဥေၾကြၿခင္း Ovulation ကိုတားဆီးေပးသၿဖင့္ ေနာက္ထပ္ကိုယ္၀န္မရရွိႏိုင္ပါ။ ထိုကာလတြင္ ဓမၼတာထိန္ေနတတ္ၿပီး ကုိယ္၀န္တားေဆးမ်ားကဲ့သို႕ပင္ ၉၈-၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ သားဆက္ၿခားေစပါတယ္။ ထိုသို႕သားဆက္ၿခားၿခင္းကို LAM - Lactational Amenorrhea Method လို႕ေခၚပါတယ္။
၆။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွင္ မိခင္မ်ားအတြက္ Insulin အသံုးၿပဳရေသာ ပမာဏကို ေလွ်ာ့နည္းေစပါတယ္။
၇။ မိခင္ႏွင့္ ရင္ေသြးၾကား ခ်စ္ၾကည္မႈကို ပိုမိုခိုင္မာေစပါတယ္။

ႏို႕ထြက္နဲေစေသာအေၾကာင္းအရင္းမ်ား


၁။ ကေလးကို ခြဲစိတ္ေမြးဖြားၿခင္းေၾကာင့္ ႏို႕ရည္ထြက္ရွိမႈ ေႏွာင့္ေႏွးတတ္ပါတယ္။
၂။ ႏို႕ဗူးတိုက္ေကြၽးၿခင္းေၾကာင့္လည္း ႏို႕ထြက္နဲေစပါတယ္။
၃။ ကေလးႏို႕ဆာေနခ်ိန္တြင္ မတိုက္ဘဲထားၿခင္း။
၄။ မိခင္ႏို႕အၿပင္ အၿခားေသာ အစားအစာမ်ားေကြၽးၿခင္း။
၅။ သေႏၶတားေဆးမ်ားသံုးစြဲၿခင္း။
၆။ သားၿမတ္နာက်င္မႈေၾကာင့္ ႏို႕တိုက္ေကြၽးရန္ စိုးရြံ႕ၿခင္း ( ဥပမာ- သားၿမတ္ေရာင္ရမ္းၿခင္း ၊ သားၿမတ္ေခါင္းကြဲၿခင္း ၊ အနာၿဖစ္ၿခင္း ) ။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ႏို႕စတင္တိုက္ရမလဲ


ေစာႏိုင္သမွ်ေစာေစာတိုက္ေကြၽးရပါမယ္။ ရိုးရိုးဖြားၿမင္ေသာကေလးမ်ားကို မီးဖြားၿပီး ၃၀ မိနစ္အတြင္းစတင္တိုက္ေကြၽးရပါမယ္။ ခြဲစိတ္ေမြးဖြားေသာကေလးမ်ားအတြက္ မိခင္ ေမ့ေဆးၿပယ္ေသာအခ်ိန္က စတင္ၿပီးတိုက္ေကြၽးႏိုင္ပါတယ္။

တစ္ေန႕ဘယ္ႏွစ္ၾကိမ္တိုက္ေကြၽးရမလဲ


ကေလးဆာေသာ အခ်ိန္တိုင္းတိုက္ေကြၽးပါ။ အနည္းဆံုး တစ္ေန႕ကို ၇ ၾကိမ္မွ ၁၁ ၾကိမ္ထိ တိုက္ေကြၽးရပါမယ္။

ၿဖည့္စြက္စာ လိုအပ္ပါသလား


ကေလး အသက္ ၄ လမွ ၆ လအထိ မိခင္ႏို႕ရည္တစ္မ်ိဳးတည္းသာ လိုအပ္ပါတယ္။

ႏို႕တိုက္ေကြၽးစဥ္ေရွာက္ၾကဥ္ရမည့္အခ်က္မ်ား


ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း ၊ အရက္ေသာက္ၿခင္း တို႕ကိုေရွာင္ၾကဥ္ရပါမယ္။ ကင္ဆာေဆးသံုးစြဲေနသူမ်ားအေနနဲ႕ ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းမၿပဳသင့္ပါဘူး ။ ထို႕အၿပင္ တီဘီေရာဂါ ၊ ခုခံအားက်ခင္းမႈေရာဂါ ကူစက္ခံထားရေသာ မိခင္မ်ားအေနနဲ႕လဲ ႏို႕တိုက္ေကြၽးၿခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။

ဘယ္အခါမွာၿဖည့္စြက္စာ ေကြၽးသင့္ပါသလဲ


ကေလးငယ္အသက္ ၄ လေက်ာ္လာလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအတြက္ အာဟာရ ပိုမိုလိုအပ္လာသၿဖင့္ မိခင္ႏို႕အၿပင္ အၿခားၿဖည့္စြက္စာမ်ားကိုလဲ စတင္ေကြၽးေမြးသင့္ပါတယ္။

ကေလးကိုယ္အေလးခ်ိန္ဘယ္ေလာက္တက္သင့္သလဲ


ႏို႕တိုက္ေကြၽးေနေသာကေလးမ်ားအေနနဲ႕ ေအာက္ပါႏႈန္းအတိုင္း ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္ပါတယ္။ -
အသက္ ၄ လ အထိ တစ္ပါတ္လွ်င္ ၁၇၀ ဂရမ္
အသက္ ၄ လမွ ၆ လအထိ တစ္ပါတ္လွ်င္ ၁၁၃ မွ ၁၄၂ ဂရမ္
အသက္ ၆ လမွ ၁ ႏွစ္အထိ တစ္ပါတ္လွ်င္ ၅၇ ဂရမ္မွ ၁၁၃ ဂရမ္ ။
အၾကမ္းဖ်င္းအားၿဖင့္ အသက္ ၄ လအခ်ိန္တြင္ ေမြးဖြားစဥ္က ရွိေသာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ထက္ ၂ ဆ ရွိရပါမယ္။

Exclusive Breast Feeding


Exclusive breast feeding ဆိုတာ တၿခားအစား အစာမ်ား မေကြၽးဘဲ မိခင္ႏို႕တစ္မ်ိဳးတည္းတိုက္ေကြၽးၿခင္းကိုေခၚပါတယ္။ ကေလးငယ္ကို မိခင္ႏို႕မွတပါး ေရေတာင္မွ မတိုက္ရပါဘူး။ ေရတိုက္ဖို႔လဲ မလိုအပ္ပါဘူး။ မိခင္ႏို႔မွာ ေရဓါတ္ပါ၀င္မႈက ၈၈ ရာခိုင္ႏႈန္းပါ၀င္တဲ့အတြက္ ေရထပ္မံတိုက္ေကြၽးစရာမလိုပါဘူး ။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရ ကေလး အသက္ ၆ လအထိ မိခင္ႏို႔တစ္မ်ိဳးတည္းကိုသာ တိုက္ေကြၽးသင့္ပါတယ္။

လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေသာ မိခင္မ်ားဘယ္လိုႏို႕တိုက္ေကြၽးမလဲ


လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေသာ မိခင္မ်ားအေနနဲ႕ မိမိရင္ေသြးကို ဆက္လက္ႏို႕တိုက္ေကြၽးလို႕ရပါတယ္။ အလုပ္မသြားမီ ႏို႕ရည္ကို စနစ္တက် သန္႕ရွင္းစြာ ညွစ္ယူၿပီး ၊ သန္႕ရွင္းေသာ ဖန္ခြက္အတြင္းသုိေလွာင္ထားၿပီး တိုက္ေကြၽးသင့္ပါတယ္။ ညွစ္ထားေသာ ႏို႕ရည္မ်ား ( Expressed Breastmilk ) မ်ားကို ေအးေသာ ေနရာမွာထားရပါမယ္။ သို႕ေသာ္ ေရခဲရေလာက္ေအာင္ မေအးရပါ။ အလြန္ေအးပါက ႏို႕ရည္အတြင္းရွိ အခ်ိဳ႕ေသာ ဆဲလ္မ်ား ေသသြားတတ္ေသာၾကာင့္ ႏို႕ရည္ကို ခဲမထားရပါ။ အနည္းငယ္ေအးလွ်င္ရပါသည္။

ကမၻာ့ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽးေရး ရက္သတၱပါတ္


ႏွစ္စဥ္ ၾသဂုတ္လ ၁ ရက္မွ ၇ ရက္ထိ ကမၻာ့ႏို႕ခ်ိဳတိုက္ေကြၽးေရး ရက္သတၱပါတ္အၿဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ႏိုင္ငံအသီးသီးတြင္ မိခင္ႏို႕တိုက္ေကြၽးေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္က စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

ယခုေနာက္ပိုင္းဖြံ႕ ၿဖိဳးတိုးတက္လာေသာကာလတြင္ မိခင္ႏို႕တိုက္ေကြၽးမႈမွာနည္းပါးလာၿပီး ၊ ႏို႕မႈန္႕ႏွင့္ အၿခားေသာ ႏို႕အစားထိုးပစၥည္းမ်ားကို အသံုးၿပဳလာၾကပါတယ္။ ထိုအခါ အာဟာရမလံုေလာက္ၿခင္း ၊ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားပိုမို ကူးစက္ခံရၿခင္း ၊ အခ်ိန္မတန္ဘဲ အသက္ဆံုးရႈံးရၿခင္းမ်ားကို ၾကံဳေတြ႕လာရပါတယ္။တို႕ေၾကာင့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ၾကီးက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ ႏို႕မႈန္႕ႏွင့္ အၿခားႏို႕အစားထိုးပစၥည္းမ်ား ေၾကာ္ၿငာေရာင္းခ်ၿခင္းကို တားၿမစ္သည့္ ေၾကညာခ်က္ ( Innocenti Declaration ) ကိုထုတ္ၿပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေၾကညာခ်က္မွာ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားလဲပါ၀င္ပါတယ္။
၁။ ႏို႕မႈန္႕ႏွင့္ ႏို႕အစားထိုးပစၥည္းမ်ားကို ေၾကာ္ညာၿခင္းမၿပဳရ။
၂။ ထိုပစၥည္းမ်ားကို မိခင္မ်ားသို႕ နမူနာ မၿဖန္႕ေ၀ရ ။
၃။ နမူနာေပးၿခင္း ၊ ေစ်းေလွ်ာ့ၿခင္းကဲ့သို႕ေသာ အေရာင္းၿမွင့္တင္ၿခင္းမ်ိဳးမလုပ္ရ။
၄။ နမူနာမ်ားကို က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ားအား မေပးရ။
၅။ ဗူးခြံမ်ားတြင္ ကေလးငယ္ပံုမ်ား ၊ ႏို႕အစားထိုးပစၥည္းမ်ားကို ေၾကာ္ညာသည့္ စာတမ္းမ်ားေရးသားၿခင္းမၿပဳရ။

ကုမၸဏီမ်ား ၊ ထုတ္လုပ္ေသာ စက္ရံုမ်ားသည္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ၾကီးက ထုတ္ၿပန္ထားေသာ ဥပေဒမ်ားအရ အေရးယူၿခင္းခံရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအၿမစ္ၿဖစ္တဲ့ ရင္ေသြးငယ္တို႕ ဘ၀ က်န္းမာရွင္သန္ေစဖို႕အတြက္ မိခင္ႏို႕တိုက္ေကြၽးၾကပါလို႕ ႏိႈးေဆာ္လိုက္ရပါတယ္။

ေလးစားစြာၿဖင့္ -
စိုးသီဟ

Unnoticed Kitchen Consequences


အမွတ္တမဲ့ မီးဖိုေခ်ာင္ အရႈပ္အရွင္းမ်ား
ေလာက အလွမွာ ေရြးခ်ယ္ ခံရတဲ့ ပိုစ့္ တခုကို ျပန္တင္ ေပးထား ခ်င္ပါ တယ္ရွင္...။

ျမန္မာျပည္သည္ အျခားေသာ နိုင္ငံမ်ားနွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ဆီစားသံုးမႈ ပမာဏ မ်ားေသာ နိုင္ငံမ်ား ထဲမွ တစ္ခု ျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာ အစားအေသာက္ အေတာ္ မ်ားမ်ားသည္ ဆီမ်ားျဖင့္ ဖံုးလႊမ္း ေနတတ္ျပီး ေဒသခံ လူမ်ဳိးမ်ား အေန ျဖင့္လည္း ယင္းသို႕ေသာ ဟင္းလ်ာ မ်ား အတြက္ ဂုဏ္ယူ ေနတတ္ ေပသည္။

ထို႕အျပင္ ျမန္မာ မိန္းကေလး မ်ား သည္လည္း ... `စီးတဲ့ေရ ဆည္တဲ့ ကန္သင္း´ ဆုိေသာ စကားနွင့္ အညီ မီးဖိုေခ်ာင္မွ အေလအလြင့္ မရွိရ ေလေအာင္ ၾကံေဆာင္ တတ္ၾက ေပရာ ထိုသို႕ေသာ အေလ့အထ မွတဆင့္ မီးဖိုေခ်ာင္မွ စေသာ အရႈပ္ အရွင္းမ်ား မျဖစ္ရေလ ေအာင္ အခ်ဳိ႕ေသာ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ မ်ား ကို သိထား သင့္ ေပသည္။ မီးဖိုေခ်ာင္ အရႈပ္ မ်ားစြာထဲမွ တစ္ခုမွာ ဆီမွတဆင့္ သို႕မဟုတ္ အေၾကာ္ခံ ဆီ ကို ထပ္ခါ ထပ္ခါ အသံုး ျပဳျခင္းမွ တဆင့္ လူသားတို႕၏ က်န္းမာေရး ကို ထိခုိက္ ေစေသာ အေၾကာင္း ျဖစ္ေလသည္။


ဆီ အမ်ဳိးအစား မ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္ saturated oil , unsaturated oil စသည္ျဖင့္ အၾကမ္းဖ်င္း ခဲြျခားနိုင္ေလသည္။ Unsaturated oil တြင္မွ monounsaturated fatty acid ႏွင့္ poly unsaturated fatty acid ဟူ၍ ထပ္ျပီး ခဲြျခား နိုင္ေပရာ unsaturated fatty acid မ်ားေလေလ ေအာက္ဆီဂ်င္ ျဖစ္ဓါတ္ျပဳမႈ လြယ္ကူေလေလ ျဖစ္ျပီး လူသားတို႕ က်န္းမာေရးကို ပိုမို ထိခုိက္ နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ Saturated oil ဟုေခၚေသာ အုန္းဆီ၊ အခ်ဳိ႕ေသာ ပဲမ်ားမွရေသာ အဆီမ်ား၊ ႏွင့္ အသားမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ အဆီ မ်ားသည္ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ဦးေဏွာက္ ေသြးေၾကာ မ်ားကို ထိခုိက္ ေစျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရးကို မ်ားစြာ ထိခိုက္ ေစပါသည္။ သို႕ေသာ္ ၎တို႕သည့္ ေအာက္ဆီဂ်င္ျဖင့္ ဓါတ္ျပဳ ျခင္း ဒဏ္ကို အတန္ အသင္ ့ခံနုိင္ သည္ျဖစ္ရာ ဆီကို ထပ္ခါ ထပ္ခါ ျပန္ေၾကာ္လွ်င္ ျဖစ္နိုင္မည့္ ဆိုးက်ဳိးမ်ားမွ အနည္းငယ္ ကင္းလြတ္ မည္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ထုိသို႕ေသာ ဆီမ်ားကို အေၾကာ္ ေၾကာ္ရာတြင္ အသံုးျပဳလွ်င္ အတန္အသင့္ သင့္ေလ်ာ္ေပသည္။

Unsaturated oil မ်ား ျဖစ္ေသာ အခ်ဳိ႕ေသာ ဟင္းရြက္ ဆီမ်ား၊ ေနၾကာေစ့ ဆီ စသည့္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ အေၾကာ္ခံ ဆီမ်ား သည္ က်န္းမာေရး အတြက္ အေတာ္အတန္ သင့္ေလွ်ာ္ေသာ ဆီမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထား ေသာ္လည္း အခန္း အပူခ်ိန္ ၌တြင္ပင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ျဖင့္ ဓာတ္ျပဳျခင္းကို ခံနိုင္ရည္ နည္းသည္ ျဖစ္ရာ ထိုသို႕ ဓါတ္ျပဳျခင္း ေၾကာင့္ ထြက္ေပၚ လာေသာ “free radical “ တမ်ဳိးျဖစ္သည့္ rancid acid ၏ ေနာက္ဆက္တဲြ အက်ဳိးဆက္ မ်ားကို ခံစား ရမည္ျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဟင္းရြက္ ဆီမ်ားကို မေၾကာ္ခ်က္ ခင္ကတည္းကပင္ အဆင့္ေပါင္း မ်ားစြာ မြန္းမံ ျပဳလုပ္ ထားသည္ ျဖစ္ရာ ၎တို႕အထဲတြင္ rancid ဟု ေခၚေသာ ထိုုဓါတ္မွာ အဆင္သင့္ ပါရွိ ေနတတ္ ေပသည္။ ထို free radical မွာ အေရာင္ အဆင္းအနံ႕ မရွိေတာ့ ေသာ္လည္း သင့္အား အႏၱရာယ္ ျပဳရန္ ေတာ့ အားအင္ အသင့္ ရွိေနမည္ ျဖစ္ ေပသည္။

ထိုသို႕ေသာ အေၾကာ္ခံ ဆီမ်ားသည္ ေၾကာင္အိမ္ ထဲတြင္ အခန္း အပူခ်ိန္၌ သိုေလွာင္ ထားလွ်င္ပင္ ေလထဲတြင္ ရွိေသာ ေအာက္ဆီဂ်င္ နွင့္ ဓါတ္ျပဳ နိုင္သည္ျဖစ္ရာ အကယ္၍ သင္သည္ ဆီပုလင္းအဖုံးကို ဖြင့္ထား မိလွ်င္ သို႕တည္း မဟုတ္ ထိုဆီ မ်ားကို အ၀က်ယ္ ပန္းကန္ တခု ထဲတြင္ ထည့္ထားခါ ေလသလပ္ ခံထား မိပါလွ်င္ ဓါတ္ျပဳမႈမွာ အလြန္ လွ်င္ျမန္ နိုင္ေပ လိ့မ္မည္။ ထိုတက္ ပိုသည္မွာ သင္သည္ ထိုသို႕ေသာ ဆီမ်ား ကို မီးျပင္းျပင္းနွင့္ ေၾကာ္ခ်က္ ရာတြင္ အသံုးျပဳ ေသာအခါတြင္ ကား ဓါတ္ျပဳျခင္း သည္ အလြန္ လွ်င္ျမန္ကာ free radical မ်ား ထြက္ လာမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႕အား ျဖင့္ကင္ဆာ၊ Alzheimer’s ေရာဂါနွင့္၊ အျခားေသာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း တိုးလာသည္ ဟု အခ်ဳိ႕ေသာ ေလ့လာခ်က္ မ်ားက ဆိုေလသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ unsaturated fatty acid ပါေသာ ဆီမ်ားျဖစ္သည့္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ ဆီ မ်ားသည္ အခ်ိန္ ၾကာျမင့္စြာ မီး ျပင္းျပင္းျဖင့္ ေၾကာ္သည့္ အခါတြင္ သံုးရန္ မသင့္ေလ်ာ္ပဲ အစိမ္းစားသံုးရန္၊ အသုပ္ စသည့္တို႕ထဲတြင္သာ သံုးစဲြရန္ သင့္ေလ်ာ္ ေပသည္။ သံလြင္ဆီမွာ monounsaturated fatty acid အမ်ဳိးအစား တြင္ ပါ၀င္ ေနသည္ျဖစ္ရာ အပူခ်ိန္ ျမင့္ျမင့္ျဖင့္ ေၾကာ္ခ်က္ရန္ မသင့္ေလ်ာ္ေသာ္ လည္း မီးမွ်ဥ္းမွ်ဥ္း ျဖင့္ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္း၊ အသုပ္ သုပ္ရာတြင္ သံုးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ သင့္ေလွ်ာ္ ေပသည္။ ထို႕အျပင္ မည္သည့္ဆီ အမ်ဳိးအစား ကိုမဆို ထပ္ခါ ထပ္ခါ ေၾကာ္ရန္ အသံုး ျပဳပါလွ်င္ 4-hydroxy-trans-2-nonenal (HNE) ၊ polycyclic aromatic hydrocarbon ၊ rancid acid အစရွိသည့္ ဓါတ္မ်ား ထြက္လာ မည္ ျဖစ္သည္။

အခ်ဳိ႕ေသာ ပဲမ်ားမွ ရေသာ အဆီမ်ား၊ ေနၾကာေစ့ ဆီမ်ား ကို ထပ္ခါ ထပ္ခါ ေၾကာ္ပါလွ်င္ ထိုသို႕ေသာ ဓါတ္မ်ား ပိုမို ထြက္လာ မည္ ျဖစ္ျပီး က်န္းမာေရးကို ထိခုိက္ ေစမည္ ျဖစ္သည္။ polycyclic aromatic hydrocarbon သည္ ကင္ဆာ ေရာဂါကို ျဖစ္ေစသည့္ ဓါတ္ေပါင္းမ်ား ပါ၀င္ျခင္း အျပင္ အျခား ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြား ေစပါသည္။ 4-hydroxy-trans-2-nonenal (HNE)မွာ နွလံုး ေသြးေၾကာ ေရာဂါကို ျဖစ္ ေစျခင္း၊ ေလျဖတ္ ေစျခင္း၊ Parkinson’s ေရာဂါ ကို ျဖစ္ေစျခင္း၊ ေသြးတိုး ေရာဂါ ျဖစ္ေစျခင္း၊ Alzheimer’s ေရာဂါမ်ား ကို ျဖစ္ေစျခင္း၊ ကင္ဆာ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ေစ တတ္ျခင္း အျပင္ ခႏၶာကိုယ္ရွိ ပရိုတိန္း တခ်ဳိ႕နွင့္ ပူးေပါင္း ကာ cell တို႕၏ အေျခခံ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာ မ်ားကို ပ်က္စီး ေစျပန္ ပါသည္။

မည္သည့္ ဆီမ်ဳိးကို စားသံုးသည္ ျဖစ္ေစ သူ႕နည္း သူ႔ဟန္ျဖင့္ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ ေစနုိင္သည ္ျဖစ္ရာ အကယ္၍ ထိုဆီမ်ား ကိုပင္ ထပ္ခါ ထပ္ခါ အသံုးျပဳလိုပါလွ်င္ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို သိထား သင့္ ေပသည္ ။

ျပန္လည္ အသံုးျပဳလွ်င္ အတန္အသင့္ သင့္ေလွ်ာ္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား
၁။ မလိုအပ္ေသာ အနယ္အႏွစ္မ်ား မပါေအာင္ အ၀တ္ပါးပါးျဖင့္ စစ္ေပးျခင္း
၂။ ေၾကာ္ခ်က္ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ သင္ေလွ်ာ္ေသာ အပူခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၉၀ စင္တီဂရိတ္ ကိုအသံုးျပဳျခင္း
၃။ ေၾကာ္ခ်က္ျပီးသြားသည္ႏွင့္ မီးကိုပိတ္ကာ ဆီကို အေအးခံထားျခင္းျဖင့္ ၾကာရွည္စြာ အပူေပးထားျပီး rancid acid အျဖစ္အလ်င္ အျမန္ ကူးေျပာင္း ကာ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစနိုင္မႈမွ ကာကြယ္သင့္ျခင္း
၄။ အစားအစာတမ်ဳိးေၾကာ္ျပီးေသာ ဆီကို အျခားေသာ အစာမ်ားေၾကာ္ထားေသာ ဆီနွင့္ ေရာေနွာ မထားဘဲသီးသန္႕ထားသင့္ျခင္း
၅။ ေၾကာ္ျပီးသားဆီမ်ားကို ေအး၍ အလင္းေရာင္ သိပ္မေရာက္နိုင္ေသာ ေနရာတြင္ထားသင့္ျခင္း
၆။ ထိုဆီမ်ားကို ျပန္လည္သံုးမည္ဆိုပါလွ်င္ သံအိုး၊ copper စသည့္အိုးမ်ားကို သံုးစဲြျခင္း
ျပဳလွ်င္ rancid acid အျဖစ္သို႕ေျပာင္းလဲရန္ အလားအလာမ်ားစြာရွိ လာနိုင္မည္ျဖစ္ရာ ထိုသို႕ေသာ အိုးမ်ားကိုသံုးစဲြျခင္းမွ ေရွာင္က်ဥ္သင့္ျခင္း။

ျပန္လည္သံုးစဲြရန္ မသင့္ေသာ လကၡဏာမ်ား

သင္ျပန္လည္ အသံုးျပဳမည့္ အေၾကာ္ခံဆီသည္ -
၁။ ယခင္ ေၾကာ္ထားသည့္ အစားအစာမ်ား နွင့္ ဆီမ်ား ဓါတ္ျပဳ ေျပာင္းလဲ သြားသျဖင့္ ဆီအေရာင္မွာ အလြန္ရင့္ေနလွ်င္
၂။ သံုးပါမ်ားလြန္သျဖင့္ အေၾကာ္ခံဆီသည္ molecules မ်ားေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ကာ မူလထက္ ပ်စ္လြန္းေနလွ်င္
၃။ ေၾကာ္ျပီးသား ဆီထည့္ထားေသာ ပုဂံသို႕မဟုတ္ ပုလင္းထဲတြင္ အနယ္အႏွစ္မ်ားစြာ ထိုင္ေနလွ်င္ သို႕မဟုတ္ ဆီ၏အေပၚယံတြင္ အမႈန္မ်ား တက္ေနပါလွ်င္
၄။ ေၾကာ္ရန္သင့္ေလ်ာ္ေသာ အပူခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၉၀ စင္တီဂရိတ္သို႕ မေရာက္ခင္ကတည္းကပင္ အျမႈပ္မ်ားထြက္ေနလွ်င္
၅။ ျပန္လည္ အသံုးျပဳမည့္ ဆီသည္ ယခင္ ေၾကာ္ထား ေသာ အစားအစာ၏ အနံ႕ ျပင္းျပစြာ ထြက္ေန ပါလွ်င္
ထိုဆီမ်ားကို ေနာက္ တစ္ၾကိမ္ ျပန္လည္ အသံုး ျပဳရန္ မသင့္ေလ်ာ္ ေတာ့ေၾကာင္း ေသခ်ာ ေပသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ဆီ စားသံုးမႈ သည္ အနည္းနွင့္ အမ်ားဆိုသလို လူသား တို့အား ထိခိုက္ ေစသည္ ျဖစ္ရာ အဆီစားသံုးမႈကို တတ္နိုင္ သမွ် ေရွာင္က်ဥ္ျခင္း၊ ဆီမ်ားကို သင့္တင့္ ေလွ်ာက္ပတ္ ေသာ နည္းလမ္း မ်ားျဖင့္ သိမ္းဆည္း အသံုး ျပဳျခင္း ျဖင့္ သင္ႏွင့္ သင့္ မိသားစု၏ က်န္းမာေရးကို ေကာင္းမြန္ ေစကာ မီးဖိုေခ်ာင္ အရႈပ္ အေထြး တစ္ခုအား ေရွာင္ရွားျပီး ျဖစ္ေပ လိမ့္မည္။

မြန္းသက္ပန္ (ေဆး-၁)

TOF က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးမ်ား





ကြၽန္ေတာ္တင္ၿပမယ့္ က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးေတြကေတာ့ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါရွင္ေလးမ်ားအေၾကာင္းပါ ။ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည့္အထဲက TOF ( Tetralogy Of Fallot ) လို႕ေခၚတဲ့ ႏွလံုးေရာဂါအမ်ိဳးအစားကို ခံစားေနၾကရတာပါ။ ဒီလိုေရာဂါရွင္ေလးေတြဟာ မၾကာခဏဆိုသလို ရုတ္တရက္ တစ္ကိုယ္လံုးၿပာႏွမ္းၿပီး ( cyanosis ) ၊ သတိလစ္ၿခင္းမ်ားကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါကို တနည္းအားၿဖင့္ ( Tet Spell or Blue Spell ) လို႕လည္းေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ က်ိန္စာသင့္ေနသူေလးမ်ား ( သို႕ ) အၿပာေရာင္က်ိန္စာထဲက သူ႕တို႕ေလးေတြအေၾကာင္းကို တင္ၿပေပးလိုက္ပါတယ္။



TOF ( Tetralogy Of Fallot ) ဆုိတာဘာလဲ
TOF ဆိုတာကေတာ့ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါတစ္ခုပါ။ Tetra ဆိုတာ ေလးခု ၊ ေလးမ်ိဳး ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီေရာဂါမွာ ထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာအခ်က္ ၄ ခ်က္ရွိတဲ့အတြက္ tetra ဆိုတဲ့စကားလံုးကို အသံုးၿပဳထားတာပါ။ Fallot ဆိုတာကေတာ့ ဒီေရာဂါကို စတင္ တင္ၿပခဲ့သူ ၿပင္သစ္ေဆးပညာရွင္ Etienne Fallot ရဲ႕အမည္ကို ဂုဏ္ၿပဳေခၚဆိုထားၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၈၈ ခုႏွစ္မွာ တင္ၿပခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ TOF မွာ ပါရွိတဲ့ အဓိကလကၡဏာ ၄ ခုကေတာ့ -

၁။ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ခန္း ႏွစ္ခုၾကားရွိ နံရံတြင္ အေပါက္ပါရွိၿခင္း ( VSD - Ventricular Septal Defect )။
၂။ အဆုတ္ေသြးေၾကာမၾကီးက်ဥ္းေၿမာင္းေနၿခင္း ( Pulmonary Stenosis ) - ဒီေနရာမွာ ၂ မ်ိဳးထပ္ခြဲႏိုင္ပါတယ္။ အဆို႕ရွင္မ်ားက်ဥ္းေၿမာင္းေနပါက ( Pulmonary Valvular Stenosis ) လို႕ေခၚၿပီး ၊ အဆို႕ရွင္ေတြရဲ႕ ေအာက္နားမွာက်ဥ္းေၿမာင္းေနပါက ( Infundibular Stenosis ) လို႕ေခၚပါတယ္။
၃။ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး ေနရာလြဲမွားစြာတည္ရွိၿခင္း ( Overriding Of Aorta )။
၄။ ႏွလံုးညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္း ၾကြက္သားမ်ား သာမန္ထက္ၾကီးထြားလာၿခင္း ( Right Ventricular Hypertrophy )။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

အၿဖစ္မ်ားတတ္ပါသလား
ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါေတြရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ကေလးငယ္ ၁၅၀၀ ေမြးမယ္ဆိုရင္ TOF တစ္ေယာက္ပါရွိပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီလို ကေလးငယ္ေလးေတြ အေၿမာက္အမ်ားရွိပါတယ္။ TOF ဟာ အၿခားေသာ ေမြးရာပါေရာဂါမ်ား ( ဥပမာ - Down's Syndrome ) ႏွင့္လည္း အတူတူတြဲဖက္ေတြ႕ရွိရတတ္ပါတယ္။

ႏွလံုးႏွင့္ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းပံု
TOF အေၾကာင္းကို နားလည္သေဘာေပါက္ဖို႕အတြက္ က်န္းမာတဲ့ ႏွလံုးတစ္ခုဘယ္လို အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာကို ဦးစြာသိရွိဖို႕လိုပါတယ္။ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ႏွလံုးဟာ အဲဒီကေလးရဲ႕ လက္သီးဆုပ္ ပမာဏခန္႕သာရွိၿပီး ၊ တစ္ေန႕ကို အၾကိမ္ ၁၀၀,၀၀၀ ထိခုန္ပါတယ္။ ႏွစ္လံုးရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခန္း၄ ခန္းရွိပါတယ္-
*ေသြး၀င္ခန္း ( Atrium )ႏွစ္ခန္း၊
*ေသြးလႊတ္ခန္း ( ventricle ) ႏွစ္ခန္းပါရွိပါတယ္။
ေသြး၀င္ခန္းတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားမွာ ပိုုင္းၿခားထားေပးတဲ့ နံရ
ံ ( Atrial Spetum ) ပါရွိသလို ၊ ေသြးလႊတ္ခန္းတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားမွာလဲ ပိုင္းၿခားထားေပးတဲ့ နံရံ ( Ventricular Septum )ပါရွိပါတယ္။ ေသြး၀င္ခန္းနဲ႕ ေသြးလႊတ္ခန္းေတြကိုေတာ့ အဆို႕ရွင္ ( Valve ) ေတြနဲ႕ ပိုင္းၿခားထားပါတယ္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
ႏွလံုး၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား
လူတစ္ေယာက္အသက္ရွင္ဖို႕ အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ေနတာကေတာ့ ေအာက္စီဂ်င္ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဆဲလ္ေတြရွင္သန္ဖို႕ ၊ အဂၤ ါအစိတ္အပိုင္းေတြ ပုံမွန္အတိုင္းအလုပ္လုပ္ဖို႕ ေအာက္စီဂ်င္ဟာ အဓိက ေရးပါတဲ့ အခန္းကေန ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို ေအာက္စီဂ်င္ကို ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးက အသံုးၿပဳႏိုင္ဖို႕အတြက္ အဆုတ္နဲ႕ ႏွလံုး အပါအ၀င္ ေသြးလွည့္ပတ္မႈစနစ္ အားလံုးက လုပ္ေဆာင္ေပးၾကပါတယ္။ ေလထဲမွာပါလာတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ေတြဟာ အဆုတ္ကေနတစ္ဆင့္ အဆုတ္ထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာေတြထဲက ေသြးထဲကုိေရာက္ရွိသြားၾကပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ အဲဒီလို ေအာက္စီဂ်င္ၿပည့္၀ေနတဲ့ေသြးေတြကို ႏွလံုးဆီကို သယ္ေဆာင္သြားပါတယ္။ ႏွလံုးရဲ႕ ဘယ္ဘက္ေသြး၀င္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိလာပါတယ္။ထို႕ေနာက္ အဆို႕ရွင္ ( Mitral Valve ) ကိုၿဖတ္သန္းကာ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိပါတယ္။ ထိုမွတဆင့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီးကို ၿဖတ္သန္းကာ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းအသီးသီးဆီကိုေရာက္ရွိသြားပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ေတြကို အသံုးၿပဳၿပီးတဲ့အခါမွာ မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာင္ဆိုဒ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ အဲဒီ ဓါတ္ပစၥည္းေတြဟာ ေသြးထဲကိုေရာက္ရွိလာၿပီး ေသြးၿပန္ေၾကာမ်ားမွတဆင့္ ႏွလံုးရဲ႕ ညာဘက္ ေသြး၀င္ခန္းထဲကို ေရာက္ပါတယ္။ညာဘက္ ေသြး၀င္ခန္းမွတဆင့္ အဆို႕ရွင္ ( Tricuspid Valve ) ကိုၿဖတ္သန္းၿပီး ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကိုေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ထို႕ေနာက္ အဆုတ္ထဲကိုၿပန္လည္ေရာက္ရွိၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာင္ဆိုဒ္ေတြကို စြန္႕ထုတ္ၿပီး ၊ ေအာက္စီဂ်င္ကို ၿပန္လည္ သယ္ယူပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ႏွလံုးနဲ႕ ေသြးလည္ပတ္မႈအဖြဲ႕အစည္း ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈပဲၿဖစ္ပါတယ္။

TOF တြင္ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းပံု
TOF မွာ ခႏၶာကိုယ္ကေန ႏွလံုးထဲကို၀င္ေရာက္လာတဲ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ေတြသာပါ၀င္တဲ့ ေသြး ( Deoxygenated Blood ) ေတြဟာ ႏွလံုးရဲ႕ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကိုေရာက္ရွိလာပါတယ္။ သာမန္ႏွလံုးတြင္ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းထဲကေသြးေတြဟာ အဆုတ္ေသြးေၾကာကိုၿဖတ္သန္းၿပီး အဆုတ္ဆီကိုေရာက္ရွိရမယ့္အစား ၊ TOF တြင္အဆုတ္ေသြးေၾကာက်ဥ္းေၿမာင္းေနတဲ့အတြက္ ေသြးေတြဟာ အဆုတ္ဆီကို မ၀င္ေရာက္ႏိုင္ဘဲ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းထဲမွာ စုေအာင္းေနပါတယ္။ ထိုအခါ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္း အတြင္း ေသြးဖိအားမ်ားလာပါတယ္။ ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းဟာ သာမန္ထက္ပိုအလုပ္လုပ္ရတဲ့အတြက္ ေသြးလႊတ္ခန္းၾကြက္သားေတြဟာ သာမန္ထက္ပိုၾကီးထြားလာပါတယ္ ( Ventricular Hypertrophy )။ ဒီလိုေသြးဖိအားေတြမ်ားလာတဲ့ အခါ ညာဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ပါတဲ့ေသြးေတြဟာ ေသြးလႊတ္ခန္းႏွစ္ခုၾကားမွာရွိတဲ့ အေပါက္ကတဆင့္ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းေရာက္ရွိသြားၿပီး အဆုတ္ကေနလာတဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ပါတဲ့ ေသြး ( Oxygenated Blood ) ေတြနဲ႕ေရာသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္းမွ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြဆီကို သြားတဲ့ ေသြးေတြဟာ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးပါ၀င္တဲ့အတြက္ ဆဲလ္မ်ားတြင္ လံုေလာက္တဲ့ ေအာက္စီဂ်င္ပမာဏကို မရၾကပါဘူး။ ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္တဲ့အတြက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာလည္း ပံုမွန္အတိုင္းမလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး ။ ဥပမာ - ဦးေႏွာက္ဆီသို႕ ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္ပါက ဦးေႏွာက္ဆဲလ္မ်ားေသဆံုးသြားၿပီး အသက္ဆံုးရႈံးမႈမ်ား ၿဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ေအာက္စီဂ်င္မလံုေလာက္တဲ့ လကၡဏာေတြအေနနဲ႕ ၿပာႏွမ္းၿခင္း ( Cyanosis ) ၊ သတိလစ္ၿခင္း ( Loss of consciousness ) တို႕ကိုေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။

Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket
ေသြးလည္ပတ္စီးဆင္းပံု
ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရတာလဲ
TOF ၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုေတာ့ မသိရွိရေသးပါဘူး ။ မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿခင္းေၾကာင့္လဲ ဒီေရာဂါရႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ - မိဘမ်ားတြင္ ေမြးရာပါ ႏွလံုးေရာဂါတစ္ခုခုရွိပါက ေမြးလာေသာကေလးမွာ TOF ၿဖစ္ႏိုင္ေၿခရွိပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ မ်ိဳးရိုးဗီဇႏွင့္ဆိုင္ေသာေမြးရာပါ ေရာဂါမ်ား ( ဥပမာ - Down's Syndrome , DiGeorge's Syndrome ) တြင္ TOF ကိုပါ တြဲဖက္ေတြ႕ရွိရေလ့ရွိပါတယ္။ ေရာဂါၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကိုမသိရွိေပမယ့္ ေအာက္ပါအေၿခအေနေတြေၾကာင့္ TOF ၿဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။
၁။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား အရက္( Alcohol ) ေသာက္ၿခင္း ။
၂။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္မ်ား အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္း ( Poor nutrition during pregnancy )။
၃။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ( Viral Infection ) ခံစားရၿခင္း ။( eg. German Measles- rubella )
၄။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္တြင္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ( Diabetes ) ရွိၿခင္း ။
၅။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္၏ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ၿခင္း ။

လကၡဏာမ်ား
TOF ကေလးငယ္ေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတဲ့ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
၁။ ေအာက္စီဂ်င္ပမာဏေလွ်ာ့နည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၿပာႏွမ္းၿခင္း ( Cyanosis ) ၊ အထူးသၿဖင့္ မ်က္ႏွာ ၊ ႏႈတ္ခမ္းႏွင့္ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြမွာေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
၂။ အပင္ပန္းမခံႏိုင္ၿခင္း ။
၃။အစာစားရာတြင္ခက္ခဲၿခင္း ( Poor Feeding )။
၄။ ၿပင္းထန္ေသာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈမ်ားၿပဳလုပ္ပါက ေအာက္စီဂ်င္ ပမာဏ ရုတ္တရက္က်ဆင္းၿပီး တစ္ကိုယ္လံုးၿပာႏွမ္းကာ သတိလစ္ၿခင္း ( Tet Spells ) ။မၾကာခဏ ခံစားရတတ္ပါတယ္။
၅။ ခႏၶာကိုယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေႏွးေကြးၿခင္း ။
၆။ လက္ေခ်ာင္းထိပ္ေလးမ်ား တင္းပုတ္ကဲ့သို႕ ၾကီးထြားလံုး၀န္းေနၿခင္း ( Clubbing ) ။
Photo Sharing and Video Hosting at Photobucket

၇။ ႏွလံုးတြင္း ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းမႈတြင္ အတားအဆီးရွိေနၿခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္သံမွာ သာမန္ကဲ့သို႕ မဟုတ္ဘဲ ဆူညံသံမ်ား ရွိေနၿခင္း ( MurMur)။
ဒီလကၡာေတြဟာ ကေလးေမြးဖြားၿပီး ရက္သတၱပါတ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ကေလးဟာ ငိုေနစဥ္ တစ္ကိုယ္လံုးၿပာလာၿပီး သတိလစ္ၿခင္းပံုစံမ်ိဳးအေနၿဖင့္ ေတြ႕ရွိသတိၿပဳမိႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုသိရွိႏိုင္လဲ
အထက္ပါ လကၡာေတြအၿပင္ ေအာက္ပါ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ားေၾကာင့္လဲ သိရွိႏိုင္ပါတယ္။
၁။ Echocardiogram
၂။ ECG - Electrocardiogram
၃။ Chest X'ray
၄။ Pulse Oximetry ၿဖင့္ ေသြးထဲရွိ ေအာက္စီဂ်င္ ပမာဏကိုတိုင္းတာၿခင္း ။
၅။ Cardiac Catheterization

ဘယ္လုိကုသမလဲ
အေရးေပၚကုသၿခင္း
ေသြးအတြင္းေအာက္စီဂ်င္ ရုတ္တရက္က်ဆင္းၿခင္းသည္ အသက္ဆံုးရႈံးမႈကိုၿဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ အေရးေပၚကုသဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ကေလးဟာ ရုတ္တရက္ ၿပာလာၿပီး မူးလဲပါက ကေလးကို ေၿမၿပင္တြင္ ေဘးတစ္ေစာင္းလွဲခ်ထားပါ ။ ထို႕ေနာက္ ကေလး၏ ဒူးေခါင္းကို ရင္ဘတ္ကိုထိေလာက္ေအာင္ ေကြးထားေပးပါ။( Knee-Chest Position ) ။ ဒီပံုစံဟာ ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္တဲ့ပံုစံနဲ႕ဆင္တူပါတယ္။ ကေလးၾကီးေတြဟာ မၾကာခဏ ဒီလိုခံစားဖူးတဲ့အတြက္ ေနာက္တစ္ခါၿဖစ္လာပါက အလိုအေလွ်ာက္ မိမိတို႕ဘာသာ ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ၿပီး ကုသသည့္ အေလ့အက်င့္ရသြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္လိုက္တဲ့အတြက္ ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီးထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးဖိအားတက္လာပါတယ္။ ထိုမွတဆင့္ ဘယ္ဘက္ ေသြးလႊတ္ခန္းမအတြင္းရွိေသြးဖိအားပါတက္လာၿပီး ညာဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းမွေသြး( Deoxygenated blood ) မ်ား ဘယ္ဘက္ေသြးလႊတ္ခန္းအတြင္း၀င္ေရာက္ၿခင္းကိုေလွ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ ထိုသို႕ၿဖင့္ Deoxygenated Blood မ်ား ေသြးအတြင္း၀င္ေရာက္ၿခင္းကိုေလွ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ထိုသို႕လကၡဏာမ်ိဳးခံစားရပါက နီးစပ္ရာ ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္းမ်ားသို႕ သြားေရာက္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ကုသမႈကို ခံယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ခြဲစိတ္ကုသၿခင္း
TOF တြင္ရွိေနေသာ ႏွလံုးအတြင္း ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈမ်ားကိုေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။

ဘယ္ေလာက္ထိအသက္ရွင္ႏိုင္လဲ
ခြဲစိတ္ကုသမႈမခံယူပါက TOF ေ၀ဒနာရွင္မ်ားရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ထိအသက္ရွင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ကာလၾကာရွည္စြာ ၿဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ ႏွလံုး ၊ အဆုတ္ ၊ ေသြးလည္ပတ္မႈႏွင့္ဆိုင္ေသာ အၿခားေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကုိပါ ခံစားလာရႏိုင္ပါတယ္။

အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ဆိုေသာ္ TOF ေ၀ဒနာရွင္ေလးေတြဟာ တစ္သက္လံုး ကုသမႈေတြကို ခံယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ သမားေတာ္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးကုသမႈမ်ားလိုအပ္ပါတယ္။ ထို႕အၿပင္ မိဘမ်ားရဲ႕ ေႏြးေထြးစြာ ၿပဳစုယုယမႈေတြဟာလည္း ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ေ၀ဒနာကို သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ TOF ကေလးငယ္ေလးမ်ား သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္ေစဖို႕အတြက္ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းေစာင့္ေရွာက္ၾကႏိုင္ေစရန္တင္ၿပလိုက္ပါတယ္။ေလးစားစြာၿဖင့္ -

ကိုးကားစာရင္း -

၁။ Nelson Textbook of Pediatrics , 17th edition.
၂။http://www.achaheart.org/resource/icon_cheartdefects_tdf.php#whatlongterm
၃။http://en.wikipedia.org/wiki/Tetralogy_of_fallot
၄။http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=11071
၅။http://www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/tof/tof_summary.html
၆။http://www.cincinnatichildrens.org/health/heart-encyclopedia/anomalies/tof.htm
၇။http://www.mayoclinic.com/health/tetralogy-of-fallot/DS00615/DSECTION=4
၈။http://www.emedicine.com/EMERG/topic575.htm
၉။http://www.emedicinehealth.com/tetralogy_of_fallot/article_em.htm
၁၀။http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001567.htm#Causes,%20incidence,%20and%20risk%20factors

သြားျပန္စုိက္ေတာ့မယ္ ဆုိရင္....



သြားႏွဳတ္လုိက္ ရလုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ အေၾကာင္း တစ္ခုခုေၾကာင့္ က်ဳိးသြားခဲ့ရင္၊ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ ေနာက္ဆက္တဲြ ျပႆနာေတြကုိ အရင္ ပုိ႔စ္မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ေတာ့ ဆုံးရွဳံးသြားတဲ့ သြားကုိ ဘယ္လုိ အစားထုိး မလဲ ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ နားလည္လြယ္ေအာင္ ရွင္းျပခ်င္ ပါတယ္။
သြားတစ္ေခ်ာင္း ႏွဳတ္လုိက္ ရျပီးရင္၊ သြားဖုံးရုိး အနာက်က္လုိ႔ သြားဖုံးသား ျပည့္လာတာနဲ႔ သြား ျပန္အစား ထုိးလုိ႔ ရပါတယ္။ အၾကမ္း အားျဖင့္၊ သြားႏွဳတ္ျပီး၂လေလာက္ အၾကာလုိ႔ ေျပာလုိ႔ ရပါတယ္။ ဒီလုိ သြား အစား ထုိးတာကုိ၊ ျမန္မာလုိ နားလည္ေအာင္ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ဘဲ လြယ္လြယ္ ေျပာေလ့ ရွိပါတယ္။ တကယ့္ ကုသမွဳ အရ၊ သြားဖုံးရုိးထဲ သတၱဳတုိင္ (dental implant) စုိက္ထည့္ျပီး သြား ျပန္အစား ထုိးတာကုိမွ၊ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ ေခၚႏုိင္ ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အခု လက္ရွိ လုပ္ႏုိင္တဲ့ နည္းက၊ သြား အရွင္ အစားထုိးနည္းနဲ႔ သြားအေသ အစား ထုိးနည္း ႏွစ္ခုပဲ ရွိပါေသးတယ္။ (dental implant ကုိ ပါေမာကၡ ဆရာၾကီး တခ်ဳိ႕ စျပီး ကုသမွဳ ေပးေနျပီလုိ႔ သိရပါတယ္)


၁။သြား အေသ အစား ထုိးျခင္း (fixed partial denture/ dental bridge)ဒီနည္း မွာေတာ့၊ သြားတစ္ေခ်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ ႏွစ္ေခ်ာင္း က်ဳိးသြားတဲ့၊ ႏွဳတ္လုိက္ရတဲ့ ေနရာရဲ႕ ေဘး တစ္ဖက္ တစ္ခ်က္မွာ က်န္ေနတဲ့ သြားအေကာင္းေပၚ ငုံျပီး၊ ကပ္တဲ့ ေဆးနဲ႔ ျပဳတ္မထြက္ေအာင္ ကပ္ထားလုိက္တဲ့ အတြက္၊ အလြယ္တကူ မျပဳတ္ႏုိင္ မျဖဳတ္ထုတ္ ႏုိင္ပါဘူး။ ျမန္မာလုိေတာ့၊ သြားအေသစုိက္လုိ႔ သုံးစဲြ ေခၚေ၀ၚ ေနၾကပါတယ္။ တကယ္က အေသစုိက္ ထည့္လုိက္တာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေဘးသြားေတြကုိ ေသးသြားေအာင္ စက္နဲ႔ စားပစ္လုိက္ျပီး၊ သြားတုကုိ အေပၚက ငုံျပီး စြပ္လုိက္တာပါ။ ေဘးသြားေတြကုိ တံတားလုိ တဲြထားတဲ့ အတြက္ dental bridge လုိ႔ ေခၚတာပါ။ သဘာ၀ သြားေတြေပၚ တင္ထားတဲ့ အတြက္၊ ၀ါးအား ေကာင္းပါတယ္။


ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းက၊ သြား တစ္ေခ်ာင္း ႏွစ္ေခ်ာင္း ျပန္ အစားထုိးတာ မ်ဳိးမွသာ ေကာင္းပါတယ္။ ႏွစ္ေခ်ာင္းထက္ ပုိရင္ေတာ့၊ ေဘးက သဘာ၀ သြားေတြက၊ ၀န္ပုိ ထမ္းရလုိ႔ ခဏနဲ႔ ယုိင္နဲ႔ လာတတ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္- ျဖဳတ္ရန္ တတ္ရန္ ေဆးေၾကာရန္ မလုိ၊ ပုံမွန္ သြားတုိက္ရင္း သန္႔စင္ႏုိင္။
- သဘာ၀ သြားလုိ ၀ါးႏုိင္
- သတၱဳ သုိ႔မဟုတ္ ေၾကြ (porcelain) ေရြးခ်ယ္ စုိက္ႏုိင္။
အားနည္းခ်က္ - ေဘးသဘာ၀ သြားကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ လုိက္ရတဲ့ အတြက္၊ သဘာ၀ သြား အထိနာ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေၾကြသြား ျပန္ထည့္တဲ့ အခါ၊ ငုံမယ့္ သြားကုိ ေသးႏုိင္သမွ် ေသးေအာင္ စားပစ္ လုိက္ရတဲ့ အတြက္၊ သြားက်ဥ္တာမ်ဳိး ခံစားရတတ္ပါတယ္။
- စုိက္သြားနဲ႔ သဘာ၀သြား ၾကားမွာ အစာေတြ တြယ္ျပီး သြားဖုံး ေရာဂါ ျဖစ္ေစ ႏုိင္ပါတယ္။
- သြားတုကုိ ကပ္ထားတဲ့ေဆးက အခ်ိန္ၾကာလုိ႔ ေပ်ာက္သြား အားနည္းသြားတဲ့ အခါ၊ သြားတုကုိ ခ်က္ခ်င္း ျဖဳတ္ျပီး ေဆးျပန္ကပ္ ရပါတယ္။ လူ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားဟာ ဒါကုိ သတိမျပဳမိတဲ့ အတြက္၊ ငုံထားတဲ့ စြပ္သြား ေအာက္ကုိ အစာေတြ ၀င္ေအာင္းျပီး၊ သဘာ၀ သြားကုိ ပုိးစား သြားတာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလုိ ငုံထားတဲ့ သြားပါ ပုိးစားျပီး ႏွဳတ္ရျပီဆုိ စုိက္သြား တစ္တဲြလုံး ပစ္လုိက္ ရပါတယ္။ သုံးလုိ႔ မရေတာ့ ပါဘူး။

၂။ သြား အရွင္ အစား ထုိးျခင္း (removable denture)ကုိယ္တုိင္ သြားတုကုိ ခံတြင္းထဲထည့္ျပီး၊ ၀ါးႏုိင္ သုံးႏုိင္၊ ျပန္ျဖဳတ္ျပီး ေဆးေၾကာ သန္႔စင္ႏုိင္လုိ႔၊ အရွင္စုိက္လုိ႔ ေခၚၾကပါတယ္။ သြား အားလုံး မက်ဳိးခင္၊ က်န္တဲ့ သဘာ၀ သြားေတြမွာ၊ ခ်ိတ္-ကြင္း စတာေတြနဲ႔ အလြယ္တကူ ျပဳတ္မထြက္ေအာင္၊ ခ်ိတ္ျပီး သုံးရတဲ့ အရွင္စုိက္ကုိ removable partial denture-တစ္ပုိင္း အံကပ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေအာက္ပုံမွာ ေတြ႔ရတဲ့အတုိင္း သြားအတုေတြအျပင္၊ သြားဖုံးအတု (အပန္းေရာင္ acrylic resin ေခၚပုိလီမာတစ္မ်ဳိး) ကုိ ေပါင္းထည့္ ထားတာကုိ ေတြ႕ရပါမယ္။ သြား အားလုံး မရွိေတာ့တဲ့သူ ေတြမွာ၊ သြား တစ္ေခြလုံးကုိ အရွင္စုိက္ အတုထည့္တာကုိေတာ့ complete denture-အံကပ္ အျပည့္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ေလထုဖိအား (atmospheric pressure) နဲ႔ ခံတြင္း ထဲမွာ ျမဲေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚသြား တစ္ေခြလုံး စုိက္ရတဲ့သူေတြ အတြက္၊ ဒီလုိ ျမဲျပီး ျပဳတ္ မက်ေအာင္၊ ေလဖိႏုိင္တဲ့ ဧရိယာ က်ယ္ေအာင္၊ အာေခါင္ မွာပါ၊ ဖုံးထား ရပါတယ္။ အာေခါင္မွာ ကပ္ထားသလုိ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့့္လည္း အာကပ္-အံကပ္လုိ႔ ျမန္မာလုိ ေခၚၾကပါတယ္။
ေအာက္ အံကပ္ အျပည့္ တပ္ရတဲ့ သူေတြ မွာေတာ့၊ သြားတုက ဖုံးထားတဲ့ ဧရိယာကလည္း နည္းျပီး၊ လွ်ာကလည္း လွဳပ္ရွား ေနတတ္တာေၾကာင့္၊ အေပၚ အံကပ္နဲ႔ စာရင္ ျမဲျမံမွဳ အားနည္း ပါတယ္။ အရွင္စုိက္က၊ သြားဖုံးေပၚ တင္ထားျပီး၊ သြားဖုံး သားကုိ အဓိက အားျပဳ ၀ါးရ တာပါ။
အားသာခ်က္ - ေဘး သဘာ၀ သြားေတြကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ရန္ မလုိ။
- သြား ေနာက္ထပ္ ႏွဳတ္ရလွ်င္လည္း ရွိျပီးသား အရွင္စုိက္ အံကပ္တြင္ ထပ္ေပါင္းျပီး အစားထုိးႏုိင္။
- ကုန္က် စရိတ္ နည္း
အားနည္းခ်က္- စားျပီးတုိင္း ျဖဳတ္ေဆးရ။
- သန္႔ရွင္းမွဳ မရွိရင္ ေဘးသဘာ၀ သြားကုိ ပုိးစား။
- အားျပဳထားေသာ ခ်ိတ္ေၾကာင့္ သဘာ၀သြား ၀န္ပုိ။
- သြားဖုံးသားေပၚ တင္ထားျပီး ၀ါးရတဲ့ အတြက္ ပင္ကုိယ္သြားလုိ ၀ါးအား မေကာင္း။
- သြားတု အျပင္၊ သြားဖုံးသား အတုနဲ႔ ၀န္ကုိ ျပန္႔သြားေအာင္ ဧရိယာ က်ယ္က်ယ္ အုပ္ထားတ့ဲ အံကပ္ကုိ ပါးစပ္ထဲ ထည့္ထားရတဲ့ အတြက္၊ က်င့္သား မရခင္ အလြန္ ေနရ ထုိင္ရ ခက္။
- ငါးႏွစ္ တစ္ၾကိမ္ခန္႔ အသစ္လဲ ေပးရ။ (အခ်ိန္ ၾကာလာရင္ သြားဖုံးရုိး နိမ့္က် သြားျပီး အံကပ္က ေခ်ာင္လာတဲ့ အတြက္)
- သြားဖုံးရုိး နိမ့္လာရင္ အံကပ္ ျမဲျမံမွဳ အားနည္းလာ။


၃။ သြားဖုံးရုိး အတြင္း သြား အေသ စုိက္ျခင္း (dental implant)


ဒီနည္း ကေတာ့၊ အခု ေနာက္ဆုံး ႏုိင္ငံတကာမွာ သုံးျပီး ေခတ္စား လာေနတဲ့နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သြားဖုံးရုိး ထဲကုိ၊ titanium သတၱဳနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ dental implant စုိက္ထည့္ျပီး၊ အေပၚက ေၾကြသြား စုိက္တဲ့၊ သြား အေသစုိက္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ titaniumနဲ႔ အရုိးသားက၊ တဲြဆက္ သြားတဲ့ အတြက္ အရုိးမွာ ျပႆနာ မျဖစ္မခ်င္း ျပန္မျပဳတ္ ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ လက္ရွိ နည္းလမ္းေတြ ထဲက အေကာင္းဆုံး၊ ႏွစ္ၾကာရွည္ အခံဆုံး နည္းလမ္း ျဖစ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္- သြားဖုံးရုိးဟာ သြားႏွဳတ္ ျပီးတာနဲ႔ တစ္ႏွစ္ကုိ နည္းနည္းခ်င္း နိမ့္ဆင္း သြားပါတယ္။ ခုနက ေျပာခဲ့တဲ့ သြား အစားထုိးနည္း ႏွစ္မ်ဳိးလုံးမွာ၊ ဒီ သြားဖုံးရုိး နိမ့္ဆင္းတဲ ့ျပႆနာဟာ၊ ေတာက္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ေန ပါတယ္။ dental implant စုိက္ထည့္လုိက္ရင္ေတာ့၊ သြားဖုံးရုိးဟာ နိမ့္မဆင္းေတာ့ပါဘူး။
- သြားဖုံးရုိးထဲ စုိက္ထည့္ထားတဲ့ သတၱဳေခ်ာင္းေပၚ အားျပဳျပီး စုိက္တင္ထားတဲ့ သြားတုကုိ ၀ါးတာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္၊ သဘာ၀ သြားအတုိင္း ၀ါးႏုိင္၊ သဘာ၀ သြားလုိ ခံစားရ။
- ေဘးသြား အေကာင္းေတြကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ရန္ မလုိေတာ့။
အားနည္းခ်က္ - ကုန္က်စရိတ္ၾကီး။
- အနည္းဆုံး တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေဆးခန္း မွန္မွန္ ျပန္ျပျပီး ထိန္းသိမ္းဖုိ႔လုိ
- ခံတြင္း သန္႔ရွင္းေရး ပုံမွန္လုပ္ဖုိ႔ အေရးၾကီး။
- ပင္ကုိယ္ သြားဖုံးရုိး နိမ့္ေနရင္၊ implant စုိက္ထည့္ႏုိင္ေအာင္ အရုိးသား ျပန္တက္လာဖုိ႔ အစားထုိး ကုသမွဳ (bone graft) အရုိး ျပန္တည္ေဆာက္ ကုသမွဳ (bone regenerative treatment) အရင္ လုပ္ဖုိ႔ လုိ။


သြားစုိက္နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေပမယ့္၊ ကုိယ္ႏွဳတ္ လုိက္ရတဲ့ သြားေနရာ အေနအထား၊ အေရအတြက္နဲ႔၊ ကုိယ္ တတ္ႏုိင္တဲ့ အေပၚ မူတည္ျပီး၊ အသင့္ေတာ္ဆုံး ျဖစ္မယ့္နည္းကုိ ေရြးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Dr. Nyan

သက္လတ္ပုိင္း အရြယ္တြင္ တစ္ေန႕ ေကာ္ဖီသံုးခြက္ ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ ပုိမုိ အသက္ ရွည္လာႏုိင္ဖြယ္ ရွိ

မြန္ႀကီး
ေကာ္ဖီ ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ႏုိင္ဖြယ္ ရွိ၊ မရွိ ဆုိသည္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပညာရွင္ မ်ားက အျငင္းပြားလ်က္ ရွိေနေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုး ေလ့လာမႈ အရ ေကာ္ဖီ ေသာက္သံုးျခင္းသည္ အသက္ကုိ ပုိမုိ ရွည္ေစ ႏိုင္သည္ကုိ သိပၸံ ပညာရွင္မ်ားက ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
လူ ၅ဝဝဝဝဝ ခန္႔အား ေလ့လာမႈ တစ္ရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ၌ ေကာ္ဖီမ်ားမ်ား ေသာက္သံုးသူ မ်ားသည္ ေသဆံုးမႈ အႏၲရာယ္ ေလ်ာ့က် လာသည္ကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ကဖင္းဓာတ္ အလြန္အကြၽံ သံုးစြဲသူ မ်ားသည္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ ႏုိင္ေသာ္လည္း ေလ့လာမႈအရ ေကာ္ဖီ မ်ားမ်ား ေသာက္သံုးသူ မ်ားသည္ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း ေရာ ဂါ၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ ဒဏ္ရာ အနာတရ ျဖစ္ျခင္းမ်ား၊ မေတာ္တဆ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရမႈမ်ား၊  ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါႏွင့္ အျခား ကူးစက္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးႏုိင္သည့္ အလား အလာ နည္းပါးသည္ကုိ ေတြ႕ရွိ ခဲ့သည္။
သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့သူ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသား ကင္ဆာဌာနမွ ေဒါက္တာ နီယယ္ဖရီးမန္းက တစ္ေန႔လွ်င္ ေကာ္ဖီႏွစ္ခြက္ သုိ႔မဟုတ္ သံုးခြက္ ေသာက္သံုးသူ မ်ားသည္ အနည္းငယ္ အက်ဳိး ခံစားရေသာ္ လည္း တစ္ေန႔ ေကာ္ဖီ ေျခာက္ခြက္ထက္ ပုိမုိေသာက္ေသာ သူမ်ားမွာ တစ္စံုတစ္ရာမွ် အက်ဳိး ပုိမုိခံစား ရဖြယ္ မရွိေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အသက္ ၅ဝ မွ ၇ဝ အၾကားရွိ လူမ်ားကုိ ၁၂ ႏွစ္ၾကာ ေလ့လာ စမ္းသပ္ မႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ရာမွ ေကာ္ဖီ ေသာက္ျခင္း၏ အလားအလာ မ်ားကုိ ရွင္းရွင္း လင္းလင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ ရ သည္။ ေကာ္ဖီ ေသာက္သံုးသူ မ်ား၏ အဓိက အတားအဆီးမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေလ့လာမႈ အရ ေကာ္ဖီ ေသာက္သူမ်ားသည္ ေဆးလိပ္ အလြန္အ ကြၽံ ေသာက္သံုး တတ္ၾကၿပီး ၎အခ်က္က အသက္ အႏၲရာယ္ကုိ ထိခိုက္ ေစႏုိင္ေၾကာင္း  ေဒါက္တာ ဖရီးမန္းက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထုိ႔အျပင္ ေကာ္ဖီ ေသာက္ျခင္းသည္ အရက္ ပုိမုိ ေသာက္သံုးျခင္း၊ အနီေရာင္ ရွိသည့္ အသားမ်ားကုိ ပုိမုိ စားသံုးျခင္းႏွင့္ အထုိင္မ်ားေသာ ေနထုိင္မႈ ပံုစံမ်ားကဲ့သုိ႔ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ ေစႏုိင္သည့္ အျပဳအမူမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနၿပီး ထုိကဲ့သုိ႔ အႏၲရာယ္ရွိေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား အားလံုးသည္ ေသဆံုးမႈ အႏၲရာယ္ကုိ ျမင့္တက္ျခင္းႏွင့္ ဆက္ စပ္ေနေၾကာင္း ေလ့လာမႈ အရ သိရွိ ရသည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း သုေတသန ျပဳလုပ္မႈတြင္ ေကာ္ဖီက ေသဆံုးမႈကုိ မည္ကဲ့သုိ႔ ေလ်ာ့က်ေစသည္ ဆုိသည့္ အခ်က္ကုိ ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ ေဒါက္တာ ဖရီးမန္းႏွင့္ အဖြဲ႕က ကဖင္းတြင္ ပါဝင္ေသာ တြန္းလွန္ ဖယ္ရွားႏုိင္သည့္ ဓာတုပစၥည္း မ်ားကုိ ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ရန္ ေနာက္ထပ္ ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္သြားရန္ ေတာင္း ဆုိထားသည္။
ေကာ္ဖီသည္ ေသြးဖိအားကုိ အက်ဳိး သက္ေရာက္ ေစႏုိင္ၿပီး ေကာ္ဖီတြင္ ပါရွိသည့္ ျဒပ္ေပါင္းပစၥည္း မ်ားက လည္း အေရးပါေၾကာင္းႏွင့္ သာမန္ ေကာ္ဖီ၌ ကဖင္းဓာတ္ ဖယ္ထုတ္ ထားေသာ ပစၥည္းမ်ားထက္ တစ္စံုတစ္ ရာ အက်ဳိးေက်းဇူး ပုိမုိ ရရွိျခင္း ရွိ၊ မရွိ ဆုိသည္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာစိစစ္၍ ခက္ခဲေန ေသးေၾကာင္း ေဒါက္တာ ဖရီးမန္းက ျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ယခု ေတြ႕ရွိခ်က္ အသစ္က ေကာ္ဖီ ခ်စ္သူမ်ား အတြက္ ေက်နပ္စရာ ေကာင္းေသာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။   ။

သင္၏ အိပ္စက္မႈစနစ္ကုိ ဖ်က္ဆီးေနေသာ အိပ္ရာဝင္ခ်ိန္ အေလ့အထမ်ား


လူတိုင္းဟာ ကိုယ့္အိပ္စက္မႈပံုစံကို အေလးထားသင့္ပါတယ္။  အိပ္ေရးဝဝ အိပ္စက္ အနားယူေပးမွသာ ေနာက္တစ္ေန႔မွာ လန္းဆန္းမႈအျပည့္၊ အားအင္အျပည့္နဲ႔ က်န္းက်န္းမာမာ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိပ္ရာထဲသို႔ စာအုပ္မ်ား ယူသြားျခင္း
အိပ္ရာမဝင္ခင္ စာဖတ္တာက လူအမ်ားစုအတြက္ အေလ့အထ တစ္ရပ္လို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ျပႆနာကေတာ့ ဒီအေလ့အထကို ခႏၶာကိုယ္က စြဲျမဲေနၿပီး အခန္းႏွစ္ခန္းေလာက္မွ ဖတ္လို႔မၿပီးရင္ အိပ္လို႔ မေပ်ာ္တာမ်ဳိး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္ရာထဲကို စာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီး သယ္မၿပီး ဖတ္တာမ်ဳိး မလုပ္သင့္ပါဘူး။ အိပ္ရာဟာ အိပ္စက္ဖို႔ပဲ ကန္႔သတ္ထားသင့္ပါတယ္။
Facebook အသံုးျပဳလြန္းျခင္း
ကြန္ပ်ဴတာစကရင္ရဲ႕ အလင္းေရာင္ဟာ သင့္ဦးေႏွာက္ကို ႏိုးၾကားေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကြန္ပ်ဴတာထဲမွာ သင္လုပ္ရမယ့္ အလုပ္ေတြကို ေရးမွတ္ေနရင္လည္း စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြျဖစ္ၿပီး စိတ္ေအးလက္ေအး အိပ္ေပ်ာ္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ညဥ့္နက္တဲ့အထိ ကြန္ပ်ဴတာသံုးတာကို ေရွာင္ပါ။ ကြန္ပ်ဴတာကို ပိတ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ အေၾကာေျပေလ်ာ့ေအာင္ အခ်ိန္ေပးကာ နားပါ။
သက္ေသာင့္သက္သာရွိေသာ အိပ္ရာမရွိျခင္း
ေမြ႕ရာေကာင္းေကာင္းရွိရင္ သင့္ကိုပိုၿပီး အိပ္ေမာက်ေစတာ မွန္ပါတယ္။ သင္က ပက္လက္လွန္ အိပ္တတ္သူဆိုရင္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းတဲ့ ေခါင္းအံုးကို ေရြးခ်ယ္သင့္ၿပီး ေဘးတေစာင္း အိပ္တတ္သူျဖစ္ရင္ေတာ့ ခပ္တင္းတင္းရွိတဲ့ ေခါင္းအံုးမ်ဳိးကို ေရြးသင့္ပါတယ္။
ႏုိးစက္နာရီက ေတာက္ပေသာ အေရာင္ထြန္းထားျခင္း
အိပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏႈိးစက္နာရီရဲ႕ ေတာက္ပတဲ့ အေရာင္ဟာ လန္႔ႏိုးေစႏိုင္ပါတယ္။ အိပ္ခန္းက ေမွာင္ေနေလေလ အိပ္ေမာက်ဖို႔ ပိုေကာင္းေလေလပါ။ အခန္းထဲက ေတာက္ပတဲ့ ႏႈိးစက္အလင္းကို စာအုပ္တစ္အုပ္နဲ႔ ကာကြယ္ထားပါ။
အိပ္ေပ်ာ္ရန္ ဂဏန္းမ်ား ေရတြက္ေနျခင္း
အိပ္မေပ်ာ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ အိပ္ရာထဲမွာ ေနေနတာက ပိုၿပီး အခ်ိန္ကုန္ေစပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ဖို႔ရာအတြက္ မိနစ္ ၃၀ ထက္ပုိၿပီး အခ်ိန္ေပးေနရရင္ အိပ္ရာထဲကထၿပီး စာဖတ္တာ၊ သီခ်င္းနားဆင္တာ စတဲ့ တစ္ခုခုကို လုပ္ေဆာင္လိုက္ပါ။ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ေရတြက္ေနတာမ်ဳိးက ဦးေႏွာက္စြမ္းအားကို လႈံ႕ေဆာ္ေပးၿပီး စိတ္လန္းဆန္း ေစႏိုင္တာေၾကာင့္ မလုပ္သင့္ပါ။
ညဘက္တြင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း
ေန႔ခင္းအခ်ိန္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေပးရင္ တစ္ေန႔လံုးလိုလို လန္းဆန္းေနေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ညဘက္ေတြမွာ အိပ္မေပ်ာ္တာမ်ဳိး မျဖစ္ေစဖို႔ အိပ္ရာမဝင္ခင္ အခ်ိန္သံုးနာရီအတြင္း ေလ့က်င့္ခန္း မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ညဘက္မွာ အျပင္းအထန္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျမင့္တက္ေစၿပီး စြမ္းအင္အဆင့္ တိုးတက္ကာ အိပ္ေပ်ာ္မယ့္ အဆင့္ကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစပါတယ္။
ၾကယ္စင္
Ref: Good Health 29 May, 2012 – 11:19
Source: http://www.yatanarpon.com.mm/news/review-58652

ကန္စြန္းရြက္၏ က်န္းမာေရး အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား


သင့္ခ်စ္ဇနီးက ကန္စြန္းရြက္ေၾကာ္၊ ကန္စြန္းရြက္သုပ္၊ ကန္စြန္းရြက္ခ်ည္ရည္ဟင္း စသျဖင့္ ကန္စြန္းရြက္ကို ပင္တိုင္စံ ဟင္းတစ္ခြက္လို မပါမျဖစ္ ခ်က္ျပဳတ္ေကၽြးတဲ့အခါ  “ဒီေန႔လည္း ကန္စြန္းရြက္ပဲလားကြာ” ဆိုၿပီး မညည္းတြားလိုက္ပါနဲ႔။ ကန္စြန္းရြက္မွာ ဗီတာမင္ေအ၊ ဗီတာမင္ B1၊ ဗီတာမင္စီ၊ ပ႐ိုတင္းဓာတ္၊ ကယ္လ္စီယမ္၊ ေဖာ့စ္ဖရပ္စ္၊ သံဓာတ္၊ ကာ႐ိုတင္း စတဲ့ အာဟာရဓာတ္ေတြ မ်ားစြာ ပါဝင္တာေၾကာင့္ သင့္က်န္းမာေရးအတြက္ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အရြက္တစ္မ်ဳိးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(၁) အိပ္ေရးဝဝ အိပ္ေပ်ာ္ေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္ဟာ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့သူ ဒါမဟုတ္ အိပ္ေပ်ာ္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ့သူေတြအတြက္ အိမ္သံုး သဘာဝ ေဆးတစ္လက္လိုမ်ဳိး အသံုးဝင္ပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ဟာ အိပ္ေမာက်ေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိလို႔ပါ။ ကန္စြန္းရြက္ကို စားရင္ အခ်ိန္ၾကာၾကာ အိပ္ေပ်ာ္ေစတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ အိပ္စက္မႈ အရည္အေသြးကို ျပည့္ဝေစတာေၾကာင့္ ႏိုးထလာတဲ့အခါ လန္းဆန္းေစႏိုင္ပါတယ္။
(၂) ဝမ္းမွန္မွန္သြားေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္မွာ အေလးခ်ိန္တူ ခရမ္းခ်ဥ္သီးထက္ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ ေလးဆ ပိုမိုပါဝင္ၿပီး ကယ္လ္စီယမ္ ပါဝင္မႈက ၁၂ ဆ ပိုမ်ားကာ ကာ႐ိုတင္းဓာတ္လည္း ပိုမို ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကန္ဇြန္းရြက္မွာ အမွ်င္ဓာတ္မ်ားစြာ ပါဝင္တာေၾကာင့္ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း လႈပ္ရွားမႈကို ေကာင္းမြန္ေစၿပီး ဝမ္းမွန္မွန္သြားေစပါတယ္။ ကန္ဇြန္းရြက္ကို စားၿပီးခ်ိန္မွာ အူထဲရွိ အက္စစ္ ဂုဏ္သတၱိကို ေလ်ာ့က်ေစတာေၾကာင့္ အူလမ္းေၾကာင္းရွိ Flora မမွ်တမႈမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့အတြက္ ကင္ဆာ တားဆီးေပးတဲ့ အာနိသင္ရွိပါတယ္။
(၃) ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္ကို ဝမ္းႏုတ္ေဆး၊ သန္ခ်ေဆးအျဖစ္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ယံုၾကည္ၾကသလို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်လုိသူေတြ အတြက္လည္း ေကာင္းပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ဟာ ဝမ္းခ်ဳပ္တာ၊ လိပ္ေခါင္းျဖစ္တာေတြကို သက္သာေစသလို ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်လိုသူေတြ အတြက္လည္း တျခား အစားအေသာက္ေတြ ေနရာမွာ အစားထိုးစားသင့္တဲ့ အစာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(၄) ေသြးဖိအားကို ထိန္းေပးပါတယ္
ေသြးတိုးေနသူေတြမွာ ကန္စြန္းရြက္ကို စားေပးရင္ ေသြးဖိအား ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ဟာ ေသြးေၾကာထဲရွိ အဆီေတြ ကင္းေဝးေစေရးအတြက္ အေရးပါပါတယ္။
(၅) သိုင္းရိြဳက္ဂလင္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္မွာ ကယ္လိုရီ ပါဝင္မႈ နည္းၿပီး ဗီတာမင္ေအ၊ ဗီတာမင္စီ၊ ေဖာလစ္အက္စစ္၊ ဆလဖာ၊ သြပ္(ဇင့္)၊ ပိုတက္စီယမ္၊ ေဖာ့စ္ဖရပ္စ္၊ အိုင္အိုဒင္းနဲ႔ သံဓာတ္တို႔ ပါဝင္တာေၾကာင့္ သိုင္းရြိဳက္ဂလင္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ ပါဝင္မႈ ျမင့္မားတာေၾကာင့္ ကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္သလို ႏွလံုးေရာဂါကိုလည္း ကင္းေဝးေစပါတယ္။
(၆) ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္ကို သုပ္ၿပီး စားတာေၾကာင့္ ပန္းနာရပ္က်ပ္ေရာဂါ၊ အေအးမိတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာနဲ႔ ေလႁပြန္ ေရာင္ရမ္းတာေတြကို သက္သာေစပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္မွာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္ အမ်ားအျပား ပါဝင္ကာ အဆိပ္တား အာနိသင္၊ ေရာင္ရမ္းမႈက်ေစတဲ့ အာနိသင္၊ ဆီးသြားေစတဲ့ အာနိသင္နဲ႔ အိပ္ေမာက်ေစတဲ့ အာနိသင္ေတြကို ရရွိေစပါတယ္။
(၇) ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္မွာ အမွ်င္ဓာတ္ အမ်ားအျပား ပါဝင္တဲ့အျပင္ အင္ဆူလင္လို အာနိသင္လည္း ရွိကာ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အေနနဲ႔ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိပါတယ္။
(၈) အဆိပ္ေျပေစပါတယ္
ကန္စြန္းရြက္ကို အဆိပ္ေျပေစတဲ့ ေဆးတစ္လက္လို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ အစားမွားတာေၾကာင့္ ေအာ့အန္တဲ့ ေဝဒနာေတြကို သက္သာေစတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္မွာပါတဲ့ အင္တီေအာက္ဆီးဒင့္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲက မေကာင္းတဲ့ ဖရီးရယ္ဒီကယ္ေတြကို ကင္းစင္ေစတာေၾကာင့္ ေရာဂါမ်ားစြာ၊ အထူးသျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ကန္စြန္းရြက္ရဲ႕ တျခား က်န္းမာေရး အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကေတာ့-
- ရာသီလာစဥ္ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
- ေခါင္းကိုက္တာ၊ သြားကိုက္တာကို သက္သာေစပါတယ္။
- ေဗာက္ထတာနဲ႔ အေရျပား ျပႆနာေတြအတြက္ အသံုးဝင္ပါတယ္။
- အနာေတြကို သက္သာေစပါတယ္။
- နာ့ဗ္ေၾကာရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
ၾကယ္စင္
Ref: Good Health
https://www.facebook.com/notes/health-articles