သြားျပန္စုိက္ေတာ့မယ္ ဆုိရင္....

သြားႏွဳတ္လုိက္ ရလုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ အေၾကာင္း တစ္ခုခုေၾကာင့္ က်ဳိးသြားခဲ့ရင္၊ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ ေနာက္ဆက္တဲြ ျပႆနာေတြကုိ အရင္ ပုိ႔စ္မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ေတာ့ ဆုံးရွဳံးသြားတဲ့ သြားကုိ ဘယ္လုိ အစားထုိး မလဲ ဆုိတာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ နားလည္လြယ္ေအာင္ ရွင္းျပခ်င္ ပါတယ္။
သြားတစ္ေခ်ာင္း ႏွဳတ္လုိက္ ရျပီးရင္၊ သြားဖုံးရုိး အနာက်က္လုိ႔ သြားဖုံးသား ျပည့္လာတာနဲ႔ သြား ျပန္အစား ထုိးလုိ႔ ရပါတယ္။ အၾကမ္း အားျဖင့္၊ သြားႏွဳတ္ျပီး၂လေလာက္ အၾကာလုိ႔ ေျပာလုိ႔ ရပါတယ္။ ဒီလုိ သြား အစား ထုိးတာကုိ၊ ျမန္မာလုိ နားလည္ေအာင္ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ဘဲ လြယ္လြယ္ ေျပာေလ့ ရွိပါတယ္။ တကယ့္ ကုသမွဳ အရ၊ သြားဖုံးရုိးထဲ သတၱဳတုိင္ (dental implant) စုိက္ထည့္ျပီး သြား ျပန္အစား ထုိးတာကုိမွ၊ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ ေခၚႏုိင္ ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အခု လက္ရွိ လုပ္ႏုိင္တဲ့ နည္းက၊ သြား အရွင္ အစားထုိးနည္းနဲ႔ သြားအေသ အစား ထုိးနည္း ႏွစ္ခုပဲ ရွိပါေသးတယ္။ (dental implant ကုိ ပါေမာကၡ ဆရာၾကီး တခ်ဳိ႕ စျပီး ကုသမွဳ ေပးေနျပီလုိ႔ သိရပါတယ္)


၁။သြား အေသ အစား ထုိးျခင္း (fixed partial denture/ dental bridge)ဒီနည္း မွာေတာ့၊ သြားတစ္ေခ်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ ႏွစ္ေခ်ာင္း က်ဳိးသြားတဲ့၊ ႏွဳတ္လုိက္ရတဲ့ ေနရာရဲ႕ ေဘး တစ္ဖက္ တစ္ခ်က္မွာ က်န္ေနတဲ့ သြားအေကာင္းေပၚ ငုံျပီး၊ ကပ္တဲ့ ေဆးနဲ႔ ျပဳတ္မထြက္ေအာင္ ကပ္ထားလုိက္တဲ့ အတြက္၊ အလြယ္တကူ မျပဳတ္ႏုိင္ မျဖဳတ္ထုတ္ ႏုိင္ပါဘူး။ ျမန္မာလုိေတာ့၊ သြားအေသစုိက္လုိ႔ သုံးစဲြ ေခၚေ၀ၚ ေနၾကပါတယ္။ တကယ္က အေသစုိက္ ထည့္လုိက္တာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေဘးသြားေတြကုိ ေသးသြားေအာင္ စက္နဲ႔ စားပစ္လုိက္ျပီး၊ သြားတုကုိ အေပၚက ငုံျပီး စြပ္လုိက္တာပါ။ ေဘးသြားေတြကုိ တံတားလုိ တဲြထားတဲ့ အတြက္ dental bridge လုိ႔ ေခၚတာပါ။ သဘာ၀ သြားေတြေပၚ တင္ထားတဲ့ အတြက္၊ ၀ါးအား ေကာင္းပါတယ္။


ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းက၊ သြား တစ္ေခ်ာင္း ႏွစ္ေခ်ာင္း ျပန္ အစားထုိးတာ မ်ဳိးမွသာ ေကာင္းပါတယ္။ ႏွစ္ေခ်ာင္းထက္ ပုိရင္ေတာ့၊ ေဘးက သဘာ၀ သြားေတြက၊ ၀န္ပုိ ထမ္းရလုိ႔ ခဏနဲ႔ ယုိင္နဲ႔ လာတတ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္- ျဖဳတ္ရန္ တတ္ရန္ ေဆးေၾကာရန္ မလုိ၊ ပုံမွန္ သြားတုိက္ရင္း သန္႔စင္ႏုိင္။
- သဘာ၀ သြားလုိ ၀ါးႏုိင္
- သတၱဳ သုိ႔မဟုတ္ ေၾကြ (porcelain) ေရြးခ်ယ္ စုိက္ႏုိင္။
အားနည္းခ်က္ - ေဘးသဘာ၀ သြားကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ လုိက္ရတဲ့ အတြက္၊ သဘာ၀ သြား အထိနာ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေၾကြသြား ျပန္ထည့္တဲ့ အခါ၊ ငုံမယ့္ သြားကုိ ေသးႏုိင္သမွ် ေသးေအာင္ စားပစ္ လုိက္ရတဲ့ အတြက္၊ သြားက်ဥ္တာမ်ဳိး ခံစားရတတ္ပါတယ္။
- စုိက္သြားနဲ႔ သဘာ၀သြား ၾကားမွာ အစာေတြ တြယ္ျပီး သြားဖုံး ေရာဂါ ျဖစ္ေစ ႏုိင္ပါတယ္။
- သြားတုကုိ ကပ္ထားတဲ့ေဆးက အခ်ိန္ၾကာလုိ႔ ေပ်ာက္သြား အားနည္းသြားတဲ့ အခါ၊ သြားတုကုိ ခ်က္ခ်င္း ျဖဳတ္ျပီး ေဆးျပန္ကပ္ ရပါတယ္။ လူ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားဟာ ဒါကုိ သတိမျပဳမိတဲ့ အတြက္၊ ငုံထားတဲ့ စြပ္သြား ေအာက္ကုိ အစာေတြ ၀င္ေအာင္းျပီး၊ သဘာ၀ သြားကုိ ပုိးစား သြားတာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလုိ ငုံထားတဲ့ သြားပါ ပုိးစားျပီး ႏွဳတ္ရျပီဆုိ စုိက္သြား တစ္တဲြလုံး ပစ္လုိက္ ရပါတယ္။ သုံးလုိ႔ မရေတာ့ ပါဘူး။

၂။ သြား အရွင္ အစား ထုိးျခင္း (removable denture)ကုိယ္တုိင္ သြားတုကုိ ခံတြင္းထဲထည့္ျပီး၊ ၀ါးႏုိင္ သုံးႏုိင္၊ ျပန္ျဖဳတ္ျပီး ေဆးေၾကာ သန္႔စင္ႏုိင္လုိ႔၊ အရွင္စုိက္လုိ႔ ေခၚၾကပါတယ္။ သြား အားလုံး မက်ဳိးခင္၊ က်န္တဲ့ သဘာ၀ သြားေတြမွာ၊ ခ်ိတ္-ကြင္း စတာေတြနဲ႔ အလြယ္တကူ ျပဳတ္မထြက္ေအာင္၊ ခ်ိတ္ျပီး သုံးရတဲ့ အရွင္စုိက္ကုိ removable partial denture-တစ္ပုိင္း အံကပ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေအာက္ပုံမွာ ေတြ႔ရတဲ့အတုိင္း သြားအတုေတြအျပင္၊ သြားဖုံးအတု (အပန္းေရာင္ acrylic resin ေခၚပုိလီမာတစ္မ်ဳိး) ကုိ ေပါင္းထည့္ ထားတာကုိ ေတြ႕ရပါမယ္။ သြား အားလုံး မရွိေတာ့တဲ့သူ ေတြမွာ၊ သြား တစ္ေခြလုံးကုိ အရွင္စုိက္ အတုထည့္တာကုိေတာ့ complete denture-အံကပ္ အျပည့္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ေလထုဖိအား (atmospheric pressure) နဲ႔ ခံတြင္း ထဲမွာ ျမဲေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚသြား တစ္ေခြလုံး စုိက္ရတဲ့သူေတြ အတြက္၊ ဒီလုိ ျမဲျပီး ျပဳတ္ မက်ေအာင္၊ ေလဖိႏုိင္တဲ့ ဧရိယာ က်ယ္ေအာင္၊ အာေခါင္ မွာပါ၊ ဖုံးထား ရပါတယ္။ အာေခါင္မွာ ကပ္ထားသလုိ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့့္လည္း အာကပ္-အံကပ္လုိ႔ ျမန္မာလုိ ေခၚၾကပါတယ္။
ေအာက္ အံကပ္ အျပည့္ တပ္ရတဲ့ သူေတြ မွာေတာ့၊ သြားတုက ဖုံးထားတဲ့ ဧရိယာကလည္း နည္းျပီး၊ လွ်ာကလည္း လွဳပ္ရွား ေနတတ္တာေၾကာင့္၊ အေပၚ အံကပ္နဲ႔ စာရင္ ျမဲျမံမွဳ အားနည္း ပါတယ္။ အရွင္စုိက္က၊ သြားဖုံးေပၚ တင္ထားျပီး၊ သြားဖုံး သားကုိ အဓိက အားျပဳ ၀ါးရ တာပါ။
အားသာခ်က္ - ေဘး သဘာ၀ သြားေတြကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ရန္ မလုိ။
- သြား ေနာက္ထပ္ ႏွဳတ္ရလွ်င္လည္း ရွိျပီးသား အရွင္စုိက္ အံကပ္တြင္ ထပ္ေပါင္းျပီး အစားထုိးႏုိင္။
- ကုန္က် စရိတ္ နည္း
အားနည္းခ်က္- စားျပီးတုိင္း ျဖဳတ္ေဆးရ။
- သန္႔ရွင္းမွဳ မရွိရင္ ေဘးသဘာ၀ သြားကုိ ပုိးစား။
- အားျပဳထားေသာ ခ်ိတ္ေၾကာင့္ သဘာ၀သြား ၀န္ပုိ။
- သြားဖုံးသားေပၚ တင္ထားျပီး ၀ါးရတဲ့ အတြက္ ပင္ကုိယ္သြားလုိ ၀ါးအား မေကာင္း။
- သြားတု အျပင္၊ သြားဖုံးသား အတုနဲ႔ ၀န္ကုိ ျပန္႔သြားေအာင္ ဧရိယာ က်ယ္က်ယ္ အုပ္ထားတ့ဲ အံကပ္ကုိ ပါးစပ္ထဲ ထည့္ထားရတဲ့ အတြက္၊ က်င့္သား မရခင္ အလြန္ ေနရ ထုိင္ရ ခက္။
- ငါးႏွစ္ တစ္ၾကိမ္ခန္႔ အသစ္လဲ ေပးရ။ (အခ်ိန္ ၾကာလာရင္ သြားဖုံးရုိး နိမ့္က် သြားျပီး အံကပ္က ေခ်ာင္လာတဲ့ အတြက္)
- သြားဖုံးရုိး နိမ့္လာရင္ အံကပ္ ျမဲျမံမွဳ အားနည္းလာ။


၃။ သြားဖုံးရုိး အတြင္း သြား အေသ စုိက္ျခင္း (dental implant)


ဒီနည္း ကေတာ့၊ အခု ေနာက္ဆုံး ႏုိင္ငံတကာမွာ သုံးျပီး ေခတ္စား လာေနတဲ့နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သြားဖုံးရုိး ထဲကုိ၊ titanium သတၱဳနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ dental implant စုိက္ထည့္ျပီး၊ အေပၚက ေၾကြသြား စုိက္တဲ့၊ သြား အေသစုိက္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ titaniumနဲ႔ အရုိးသားက၊ တဲြဆက္ သြားတဲ့ အတြက္ အရုိးမွာ ျပႆနာ မျဖစ္မခ်င္း ျပန္မျပဳတ္ ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ လက္ရွိ နည္းလမ္းေတြ ထဲက အေကာင္းဆုံး၊ ႏွစ္ၾကာရွည္ အခံဆုံး နည္းလမ္း ျဖစ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္- သြားဖုံးရုိးဟာ သြားႏွဳတ္ ျပီးတာနဲ႔ တစ္ႏွစ္ကုိ နည္းနည္းခ်င္း နိမ့္ဆင္း သြားပါတယ္။ ခုနက ေျပာခဲ့တဲ့ သြား အစားထုိးနည္း ႏွစ္မ်ဳိးလုံးမွာ၊ ဒီ သြားဖုံးရုိး နိမ့္ဆင္းတဲ ့ျပႆနာဟာ၊ ေတာက္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ေန ပါတယ္။ dental implant စုိက္ထည့္လုိက္ရင္ေတာ့၊ သြားဖုံးရုိးဟာ နိမ့္မဆင္းေတာ့ပါဘူး။
- သြားဖုံးရုိးထဲ စုိက္ထည့္ထားတဲ့ သတၱဳေခ်ာင္းေပၚ အားျပဳျပီး စုိက္တင္ထားတဲ့ သြားတုကုိ ၀ါးတာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္၊ သဘာ၀ သြားအတုိင္း ၀ါးႏုိင္၊ သဘာ၀ သြားလုိ ခံစားရ။
- ေဘးသြား အေကာင္းေတြကုိ ေသးေအာင္ စားပစ္ရန္ မလုိေတာ့။
အားနည္းခ်က္ - ကုန္က်စရိတ္ၾကီး။
- အနည္းဆုံး တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေဆးခန္း မွန္မွန္ ျပန္ျပျပီး ထိန္းသိမ္းဖုိ႔လုိ
- ခံတြင္း သန္႔ရွင္းေရး ပုံမွန္လုပ္ဖုိ႔ အေရးၾကီး။
- ပင္ကုိယ္ သြားဖုံးရုိး နိမ့္ေနရင္၊ implant စုိက္ထည့္ႏုိင္ေအာင္ အရုိးသား ျပန္တက္လာဖုိ႔ အစားထုိး ကုသမွဳ (bone graft) အရုိး ျပန္တည္ေဆာက္ ကုသမွဳ (bone regenerative treatment) အရင္ လုပ္ဖုိ႔ လုိ။


သြားစုိက္နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေပမယ့္၊ ကုိယ္ႏွဳတ္ လုိက္ရတဲ့ သြားေနရာ အေနအထား၊ အေရအတြက္နဲ႔၊ ကုိယ္ တတ္ႏုိင္တဲ့ အေပၚ မူတည္ျပီး၊ အသင့္ေတာ္ဆုံး ျဖစ္မယ့္နည္းကုိ ေရြးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Dr. Nyan